«Ημέρα χαρμόσυνος και ευφροσύνης ανάπλεως πεφανέρωται σήμερον» (από τους αίνους της Κυριακής της Ορθοδοξίας).
Παιδιά μου εν Κυρίω αγαπημένα,
Ημέρα χαράς και θριάμβου ξημέρωσε σήμερα! Χαράς και θριάμβου όχι ενός δόγματος εις βάρος κάποιου άλλου, ούτε μιάς ιδεολογίας εις βάρος κάποιας άλλης. Χαράς και θριάμβου για την Αλήθεια, που δεν είναι ιδέα και λόγια αλλά πρόσωπο, το πρόσωπο του Λυτρωτή. Σήμερα τιμάται ο άνθρωπος στην ολότητά του, ως ψυχή και σώμα, ως άυλος και υλικός, ως αόρατος και ορατός. Σήμερα αποκαθίσταται ο άνθρωπος, που η εποχή μας βάναυσα τον υποβίβασε σε απρόσωπη οντότητα, σε μία ύπαρξη χωρίς όνομα, χωρίς αξία και χωρίς σημασία.
Σήμερα αποκαλύπτεται η Ορθοδοξία ως η κατ’ εξοχήν ανθρωπιστική διδασκαλία. Κανείς ποτέ δεν υπερασπίστηκε τόσο σθεναρά τον άνθρωπο ως πρόσωπο που έχει ενότητα σώματος και ψυχής. Κανείς δεν τίμησε το ανθρώπινο σώμα και την ύλη όσο τα τιμάει διαχρονικά η ορθόδοξη πίστη, χωρίς ταυτόχρονα να ξεχνάει και την αξία της άυλης και αθάνατης ψυχής. Οι εικονομάχοι, απαγορεύοντας την απεικόνιση του Χριστού, αποδομούσαν το σχέδιο της Θείας Οικονομίας: «την εν σαρκί φανέρωσιν του Υιού και Λόγου του Θεού». Επεχείρησαν να επιβάλουν μία πνευματική ζωή που απεχθάνεται το σώμα και θεωρεί την ύλη ξένη προς το πνεύμα. Την κατέστησαν ανάξια να δεχθεί την αγάπη του Θεού και ανίκανη να μετέχει στην ανακαίνιση και στην αθανασία του ανθρώπου.
Την αναστήλωση των εικόνων την υποστήριξαν κορυφαία πνευματικά αναστήματα εκείνης της εποχής. Ο θεολογικός στοχασμός τους ερμήνευσε ορθόδοξα το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Αυτοί οι Πατέρες μας διδάσκουν ότι ο Λόγος του Θεού ήλθε στην κτιστή πραγματικότητα για να σώσει τον άνθρωπο και τον κόσμο, να ενώσει το κτιστό με το Άκτιστο, τον ουρανό με τη γη, το πνευματικό με το υλικό, να υπερβεί κάθε μορφής διαίρεση και διχασμό ανάμεσα στην ύλη και στο πνεύμα, στο σώμα και στην ψυχή, στην ιστορικότητα και στην αιωνιότητα. Με την ενανθρώπησή Του ο Υιός και Λόγος του Θεού ανέλαβε πλήρως την ανθρώπινη φύση και ιστορία. Έγινε ο ίδιος ιστορία, προκειμένου εμείς να γίνουμε θεοί κατά χάριν. Αναμόρφωσε το αρχαίο κάλλος και ξανάπλασε τον άνθρωπο. Η ανθρώπινη ύπαρξη, ως ζωντανή εικόνα του Θεού, ξαναβρήκε το μεγαλείο που είχε πριν από την πτώση της.
Σήμερα κρατούμε στα χέρια μας τις ιερές εικόνες και κάνουμε την περιφορά τους στους Ναούς, για να τιμήσουμε την αναστήλωσή τους. Στην πραγματικότητα, όμως, διενεργούμε μια πολύ σημαντικότερη πράξη: περιφερόμαστε οι ίδιοι ως ζωντανές εικόνες του θεικού μας προτύπου, του ίδιου του Δημιουργού μας.
Εκείνος που αποδέχεται και αναγνωρίζει την εικόνα του Θεού μέσα του, βλέπει σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη μία εικόνα του Θεού. Σε κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό, όπως φύλο, γλώσσα, καταγωγή, μόρφωση, οικονομική επιφάνεια, διακρίνει το ίδιο μεγαλείο, την ίδια αποκαταστημένη θεία εικόνα, τον ίδιο τον Θεό που καλεί σε συνάντηση. Για την Ορθοδοξία όλοι οι άνθρωποι αποτελούν μία οικουμενική αδελφότητα με απέραντο αλληλοσεβασμό. Μέσα σ’ αυτήν οι έσχατοι και οι ελάχιστοι της γης απεικονίζουν τον ίδιο τον Χριστό, που ταυτίστηκε με τους περιθωριοποιημένους του κόσμου τούτου. Η σημερινή ημέρα θα μπορούσε να αποτελεί παγκόσμια ημέρα της ανθρώπινης συναδέλφωσης και της αποφασιστικής εναντίωσης στην περιθωριοποίηση και του πιο εξαθλιωμένου ανθρώπου πάνω στη γη. Η πίστη στη Θεία Ενσάρκωση αποτελεί πίστη στο ανθρώπινο μεγαλείο.
Η Εκκλησία παραμένει η οικογένεια, όπου ο ένας αναγνωρίζει στον άλλον το θεικό του μεγαλείο. Η συνοχή της έχει ως θεμέλιο τη βαθιά ευγνωμοσύνη προς Εκείνον, που ήλθε στη γη ως «πάντων διάκονος». Η ευχαριστιακή εκκλησιαστική κοινότητα συναισθάνεται ως υπέρτατο σκοπό τη μίμηση της αγάπης του Ιδρυτή της. Αγγίζει το ανέφικτο για την ανθρώπινη αμαρτωλότητα αλλά εφικτό για τη Θεανθρώπινη φύση: την αγάπη, ακόμη και για τον εχθρό! Αμύνεται στο κακό, αλλά ουδέποτε καταδικάζει τον αμαρτωλό. Δεν συμβιβάζεται με την αμαρτία, κρατεί όμως διαρκώς στυλωμένη τη ματιά της στον βαθύτατο πόθο κάθε ανθρώπου για ουρανό.
Η Ορθοδοξία, καθώς αποδέχεται την αξία της υλικής υπόστασης του ανθρώπου, στρέφει με σεβασμό το βλέμμα της σε όλη την υλική δημιουργία. Ο υλικός κόσμος είναι το περίβλημα και το μέσον για να εκδηλωθεί η αγάπη έμπρακτη και εμπράγματη. Η επιστροφή στη ζωντανή σχέση με τον Δημιουργό αποκαθιστά την ιερότητα του ανθρώπινου σώματος και κατ’ επέκταση όλης της δημιουργίας. Έτσι προκύπτει μία αειφόρος ανάπτυξη, που είναι αποτέλεσμα μιάς ηθικής και πνευματικής αειφορίας, ικανής να κρατάει τον άνθρωπο σε ισορροπία και να του δίνει βάσιμες ελπίδες για μια ζωή που δεν εξαντλείται στο βιολογικό της κύκλο.
Η ενότητα πνεύματος και ύλης, ψυχής και σώματος, ορατού και αόρατου, που σήμερα γιορτάζουμε, αφορά όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Αφορά την ενότητα πίστης και καθημερινότητας, προσώπου και κοινωνίας, παρόντος και μέλλοντος, για έναν κόσμο αλληλεγύης και δικαιοσύνης.
Η Εκκλησία μ’ αυτό το όραμα παραμένει η ενοποιός δύναμη του Ελληνικού λαού. Η παράδοσή της την καθιστά ενοποιό παράγοντα σε μία κατακερματισμένη κοινωνία, που περιμένει από την Εκκλησία λόγο καταλλαγής και συμφιλίωσης. Η Εκκλησία ανταποκρίνεται στην προσδοκία αυτή με το σύνολο του πνευματικού και φιλανθρωπικού έργου που προσφέρει με όλες τις δυνάμεις της προς την ελληνική κοινωνία. Γι’ αυτό αγωνιζόμαστε για μία ζωντανή Εκκλησία, ελεύθερη και ικανή να διακονεί την ενότητα και τη σωτηρία του λαού της.
Φωτεινότερο μέλλον δεν μπορεί να υπάρξει με απαξιωμένους ανθρώπους. Όσο ο άνθρωπος θα αποτελεί αναλώσιμο είδος, η ανθρωπότητα θα παραπαίει και θα ζητάει υποκατάστατα νοήματος ζωής σε απάνθρωπες κοσμοθεωρίες και ολέθριες πρακτικές. Η σημερινή ημέρα μας προσφέρει ένα απλό και όμορφο μήνυμα. Ο άνθρωπος ως εικόνα του Θεού έχει υπέρτατη αξία. Όταν σε κάθε σχεδιασμό υπεισέλθει αυτή η αλήθεια, η ανθρωπότητα θα γευτεί την ποιότητα ζωής που ζητάει απεγνωσμένα.
Η Ορθοδοξία δεν θα πάψει ποτέ, με τη ζωή, τον λόγο, το ήθος των αγίων, τη διαρκή αυτοκριτική και τη μετάνοια όλων μας, να αποδεικνύει πως κάθε όραμα είναι πραγματοποιήσιμο, αρκεί η λατρεία προς τον Θεό να ταυτίζεται με τον απόλυτο σεβασμό προς τον κάθε άνθρωπο χωριστά. Αληθινή πίστη, υγιής πνευματική ζωή και αγάπη προς όλους αποτελούν για την Εκκλησία έννοιες ταυτόσημες. Αυτό είναι το μήνυμα της ημέρας! Αυτό εύχομαι να βιώνετε πάντοτε όλοι σας αυθεντικά και γνήσια.
Με όλη την πατρική μου αγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ
