Ο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΝΕΩΤΕΡΙΚΩΝ ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ, ΝΕΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΗΣ ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ 

Κρίσιμα ερωτήματα όπως τα παρακάτω αναδύονται στο σημερινό πλουραλιστικό, μετανεωτερικό συμφραζόμενο: Θα μπορούσε ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός σήμερα να χαρακτηριστεί «συντηρητικός»; Oι προνεωτερικές καταβολές της Ορθοδοξίας, όπως η έμφαση στην παράδοσή της ως ένα δεσμευτικό κανονιστικό παρελθόν, αποτελούν άραγε τροχοπέδη για την ανανέωσή της; Μήπως το Βυζάντιο αντιμετωπίζεται συχνά από μια εξιδανικευμένη και ρομαντική σκοπιά, η οποία ενίοτε συνδέεται με την επιθυμία κάποιας μορφής «αναβίωσής» του; Σημαίνουν όλα αυτά ότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να εξελιχθεί και να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις; Ισχύει το ίδιο και για τη γενικότερη σχέση της Ορθοδοξίας με τη νεωτερικότητα;

Οι ενδεχόμενες δυσκολίες που συναντά η Ορθοδοξία δεν φαίνεται πάντως να την καθιστούν a priori και εξ ορισμού ασύμβατη με τη νεωτερικότητα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί να δίνει συχνά την εντύπωση μιας αντι-νεωτερικής στάσης, ιδιαίτερα στη Ρωσία και στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, αλλά το όλο θέμα χρήζει μιας ευρύτερης θεώρησης, πλαισίωσης και ανάλυσης. Η Ορθόδοξη θεολογική μετανάστευση στη Δύση κατά τον 20ό αιώνα, οι πολύπλευρες συνεργασίες των Ορθοδόξων Εκκλησιών με πληθώρα κοσμικών θεσμών και φορέων του συγχρόνου κόσμου καθώς και ο παγκόσμιος ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου (όπως λ.χ. αναφορικά με περιβαλλοντικά θέματα) αποδεικνύουν ότι υπάρχει η δυνατότητα μιας δημιουργικότερης συνάντησης της Ορθοδοξίας με τη νεωτερικότητα. Πέρα από αυτά, οι εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών στο πλαίσιο της μετανεωτερικότητας, οι οποίες έχουν σχετικοποιήσει παλαιότερα απόλυτα και κανονιστικά αφηγήματα της νεωτερικότητας, έχουν αποκαλύψει απρόσμενα νέες δυνατότητες για τη σημασία της Ορθοδοξίας σήμερα και έχουν αυξήσει το γόητρό της διεθνώς. Ταυτόχρονα, η ανάδυση μιας νέας γενιάς Ορθοδόξων στοχαστών, τόσο στις ιστορικές κοιτίδες της Ορθοδοξίας, όσο –και κυρίως– διεθνώς, προσφέρει πολλές δυνατότητες για την παρουσία και δράση της Ορθοδοξίας σε ένα παγκοσμιοποιημένο και ανταγωνιστικό περιβάλλον στο μέλλον.
Αυτά τα θέματα σκοπεύει να προσεγγίσει το διεθνές συνέδριο «Ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός μεταξύ προνεωτερικών δεσμεύσεων, νεωτερικών προκλήσεων και μετανεωτερικής συνάφειας», σε κατευθύνσεις που μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως:
1) Οι προνεωτερικές καταβολές, δεσμεύσεις και εξαρτήσεις της Ορθοδοξίας, η συνεχιζόμενη επίδρασή τους στις σημερινές συνθήκες και οι δυνατότητες αναμόρφωσής τους με βάση σύγχρονες εξελίξεις·
2) Οι ποικίλες προκλήσεις της νεωτερικότητας, οι σχετικές δυσκολίες και τα προβλήματα για την Ορθοδοξία, καθώς και οι προσπάθειες για μια δημιουργικότερη συσχέτιση Ορθοδοξίας και νεωτερικότητας·
3) Οι πολύπλευρες αλλαγές στο μετανεωτερικό πλαίσιο, η σημασία τους για την Ορθοδοξία και οι αναδυόμενες νέες τάσεις στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον·
4) Η σύγκριση μεταξύ Ορθοδόξου και Δυτικού Χριστιανισμού στο ανωτέρω πλαίσιο, τα κοινά τους στοιχεία και οι διαφορές τους, καθώς και οι δυνατότητες μιας περισσότερο παραγωγικής αμοιβαίας συσχέτισής τους.

Το Συνέδριο διοργανώνεται από την Έδρα Θρησκειολογίας (τομέας Ορθόδοξου Χριστιανισμού) της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ερφούρτης (Γερμανία) και την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου.
Θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο «Θεσσαλία» στα Μελισσάτικα του Βόλου, από τις 19 ως τις 22 Οκτωβρίου 2023.
Είναι ανοικτό για το κοινό.
Η γλώσσα του Συνεδρίου είναι αγγλική (δεν θα υπάρχει μετάφραση), ενώ θα γίνεται ζωντανή μετάδοση των εργασιών του Συνεδρίου μέσω της πλατφόρμας Zoom.

Η λίστα των ομιλητών, το πρόγραμμα και οι σύνδεσμοι για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση θα ανακοινωθούν σύντομα.

In the present-day pluralistic and global context, crucial questions like the following ones emerge: Should Orthodox Christianity today be characterised as “conservative”? Does the pre-modern background of Orthodoxy, such as its particular emphasis on the tradition as a binding, normative past, constitute an obstacle to its renewal? Is Byzantium often regarded today from an idealised and romanticised perspective, which is sometimes linked to the desire for some form of its “revival”? Does all this mean that Orthodoxy is unable to evolve and that it cannot respond to modern challenges? Do these features also apply to the overall relationship of Orthodoxy with modernity?

However, these potential difficulties do not seem to render Orthodoxy a priori and by definition incompatible with modernity. The Orthodox Church may sometimes give the impression of having an anti-modern stance, especially in Russia and the ex-communist countries, but the whole issue needs broader consideration, contextualisation, and analysis. The phenomenon of Orthodox theological migration to the West in the 20th century, the multifaceted collaborations of the Orthodox Churches with numerous secular actors and institutions of the modern world, as well as the global role of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople (e.g., regarding environmental issues), prove that a more creative encounter of Orthodoxy with modernity is possible. Beyond this, the various developments of the last decades in the post-modern context, which have relativised earlier absolute and normative narratives of modernity, opened unexpected new possibilities for the importance of Orthodoxy today and increased its attractiveness internationally. At the same time, the emergence of a new generation of Orthodox thinkers and scholars, either in the historical Orthodox cradles or—and especially—internationally, offers many possibilities for the future presence and action of Orthodoxy in a globalised and competitive environment.

The planned international conference “Orthodox Christianity Between Pre-Modern Commitments, Modern Challenges, and Post-Modern Relevance” intends to address these issues, in directions that can be summarised as follows:

1) The pre-modern roots, commitments and dependences of Orthodoxy, their lingering impact on today’s conditions, and the possibilities for their reform based on modern developments;

2) The numerous challenges of modernity, the related difficulties and problems for Orthodoxy, as well as the efforts for a more creative correlation between Orthodoxy and modernity;

3) The various multifaceted changes in the post-modern context, their significance for Orthodoxy, and the emerging new trends in the current globalised environment;

4) The comparison between Orthodox and Western Christianity in the above context, their common elements and their differences, as well as the possibilities for their more productive mutual correlation.

The conference is organised by the Chair of Religious Studies (Orthodox Christianity) of the Faculty of Philosophy of the University of Erfurt (Germany), and the Volos Academy for Theological Studies (Greece).
It will take place in the “Thessalia” Conference Centre, Melissatika, Volos, Greece, between October 19 and 22, 2023.
It is open to the public.
The working language will be English (no translation provided), and it will be also webcasted live through Zoom.
The relevant links, the list of participants as well as the programme of the conference will be announced soon.