Πραγματοποίηση διαδικτυακής διάλεξης Τζωρτζ Δημακόπουλου “ΣΩΣΟΝ, ΚΥΡΙΕ, ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΣΟΥ”: Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 9 Μαρτίου η διαδικτυακή διάλεξη του Τζωρτζ Δημακόπουλου, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Φόρντχαμ (Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.) και Συνιδρυτή-Συνδιευθυντή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου. Το θέμα της διάλεξης ήταν: «“Σώσον, Κύριε, τον λαόν σου”: Ο καθαγιασμός της βίας στα εκκλησιαστικά κείμενα». Η διάλεξη δόθηκε στα αγγλικά με ταυτόχρονη διερμηνεία και ο συντονισμός της συζήτησης έγινε από την Νίκη Τσιρώνη, βυζαντινολόγο ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Η διάλεξη ήταν ενταγμένη στον τρίτο κύκλο εκδηλώσεων «Καιρός του ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών.

Ο ομιλητής επικεντρώθηκε στο τροπάριο «Σώσον, Κύριε, τον λαόν σου» που, όπως είπε, σηματοδοτεί μια αλλαγή στάσης του χριστιανικού κόσμου απέναντι στη βία. Ενώ παλαιότεροι ύμνοι μιλούν για τη βία μόνο ως βία κατά του Χριστού, στην εποχή του Ηρακλείου η προσέγγιση αλλάζει προς μια αποδοχή της βίας ως ευεργετικής, εφόσον οδηγεί στο επιθυμητό για το κράτος αποτέλεσμα. Ο ύμνος, ο οποίος ανιχνεύεται σε τυπικά μόλις τον 7ο αιώνα, ενώ απουσιάζει από παλαιότερα λειτουργικά βιβλία, αποτελεί ουσιαστικά παράκληση για νίκη στον πόλεμο και σκιαγραφεί την βυζαντινή κοσμοθεωρία, όπου οι πολιτικές αντιλήψεις μετατρέπονται σε θρησκευτικές παραδοχές, και όπου όσοι κατοικούσαν εκτός της Ρωμαϊκής «οικουμένης» θεωρούταν «βάρβαροι». Ο υψωθείς τίμιος Σταυρός θεωρείται ότι αποτελεί σύμμαχο του αυτοκράτορα, και έτσι τεμάχια τιμίου ξύλου αρχίζουν να μεταφέρονται στα πεδία των μαχών, ενώ σε άλλο τροπάριο της εποχής ο Σταυρός περιγράφεται ως «ὅπλον εἰρήνης, ἀήττητον τρόπαιον» και επιχειρείται η κατανόηση των επιτυχιών του αυτοκράτορα ως καρπός της θρησκευτικής του πίστης. Κλείνοντας ο ομιλητής επιχείρησε έναν παραλληλισμό των αυτοκρατορικών αυτών προσεγγίσεων, που σαφώς απομακρύνονται από το παλαιότερο χριστιανικό πνεύμα, με τη ρητορική της Ρωσικής Εκκλησίας στην εν εξελίξει εισβολή στην Ουκρανία και με την ευλογία που παρείχε στη ρωσική επεκτατική πολιτική, ενώ στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στις πρόσφατες παρεμβάσεις που έχουν επιχειρηθεί στο τροπάριο «Σώσον, Κύριε …» σε αντιστοιχία με το πολιτικό συμφραζόμενο, στην Ελλάδα και αλλού.

Η βιντεοσκόπηση της διάλεξης σύντομα θα είναι διαθέσιμη στο κανάλι της Ακαδημίας στο YouTube.