Η ένατη διαδικτυακή διάλεξη του φετινού κύκλου «Καιρός του ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 1 Ιουνίου 2022, με ομιλητή τον αγγλικανό αρχιεπίσκοπο πρώην Καντερβουρίας, Ρόουαν Ουίλλιαμς, ομότιμο πανεπιστημιακό καθηγητή (Magdalene College, Κέιμπριτζ), με θέμα «Τι είναι η χριστιανική πολιτική; Σκέψεις με αφορμή το έργο του π. Σέργιου Μπουλγκάκωφ». Η διάλεξη δόθηκε στα αγγλικά με ταυτόχρονη μετάφραση στα ελληνικά, ενώ τη συζήτηση συντόνισε η Κατερίνα Πεκρίδου, Εκτελεστική Γραμματέας για τον Θεολογικό Διάλογο στη Διάσκεψη Ευρωπαϊκών Εκκλησιών και συνεργάτις της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου.
Η «χριστιανοσοσιαλιστική» περίοδος του π. Σέργιου Μπουλγκάκωφ αφορά, μιλώντας κυριολεκτικά, την αποτυχημένη ανάμειξή του στα πολιτικά πράγματα της Ρωσίας στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του εικοστού αιώνα. Συνέχισε να ασχολείται με το θέμα, προσπαθώντας τόσο να κατανοήσει τον σοσιαλισμό ως φαινόμενο όχι αυστηρά πολιτικό αλλά μάλλον πνευματικό, όσο και να θέσει τις πρώτες θεολογικές προϋποθέσεις για τη χριστιανική πολιτική μαρτυρία. Σε όλη του τη ζωή στην εξορία, επέμεινε στην κριτική του απέναντι στην απλή πολιτική αντίδραση και την νοσταλγία υπέρ μιας αυταρχικής μονοκρατορίας. Ο σοσιαλισμός, για τον ίδιο, είχε φτάσει να χαρακτηρίζει ένα μοντέλο ανθρώπινης αυτοκατανόησης, που αρνείται να δεχτεί την πραγματικότητα της Εκκλησίας. Το επιχείρημα του Μπουλγκάκωφ φαίνεται να είναι ότι η «σοσιαλιστική» νοοτροπία που χαρακτηρίζει μια σειρά φαινομένων του εικοστού αιώνα προϋποθέτει μια συγκεκριμένη ανθρωπολογία και μπορεί πολύ εύκολα να θεωρηθεί ως κατέχουσα απόλυτη εξουσία. Η πεποίθηση αυτή είναι που παρέχει την ψευδοθρησκευτική διάσταση που ο Μπουλγκάκωφ βλέπει ως την ψυχή της σύγχρονης ανθρωπολογίας και όπου εντοπίζει την ανάγκη αντίστασης από την πλευρά της θεολογίας και της εκκλησιαστικής πρακτικής. Πρόκειται για μια προοπτική που εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρη σχεδόν εκατό χρόνια από τη δημοσίευση των υπό συζήτηση κειμένων του.
Στη συζήτηση που ακολούθησε τέθηκαν θέματα όπως η σχέση του Μπουλγκάκωφ με την νεωτερικότητα, τη σχέση κομμουνισμού και σοσιαλισμού, το καθήκον της εκκλησίας για κοινωνική δημιουργικότητα, τη σχέση της θεολογίας με την πολιτική κλπ, ενώ δεν έλειψαν οι αναφορές για τη σημασία του Μπουλγκάκωφ στη σύγχρονη συνάφεια, σε θέματα όπως η βιοηθική, ο πόλεμος και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κλπ.
Η βιντεοσκόπηση της διάλεξης, μαζί με τη συζήτηση που ακολούθησε, είναι διαθέσιμη στο κανάλι της Ακαδημίας στο YouTube, στη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=qgzJMcKG7fg&t=3s
Αυτή ήταν η τελευταία διάλεξη του κύκλου «Καιρός του Ποιήσαι» για το πρώτο εξάμηνο του 2022. Η στρογγυλή τράπεζα «Ο θρησκευτικά “άλλος” στην ορθόδοξη χριστιανική και ισλαμική θεολογία των θρησκειών», με ομιλητές τον Θανάση Ν. Παπαθανασίου, την Nayla Tabbara και συντονίστρια την Αγγελική Ζιάκα, που ήταν προγραμματισμένη για τις 27 Ιουνίου, αναβάλλεται για το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος.
Completion of Lecture The Right Reverend Dr. Rowan Williams
WHAT IS CHRISTIAN POLITICS? INSIGHTS FROM SERGIUS BULGAKOV
The ninth online lecture of this year’s series “Time for Action” by Volos Academy for Theological Studies took place on Wednesday, June 1. The speaker was the former Archbishop of Canterbury, The Right Reverend Dr. Rowan Williams, professor emeritus of Magdalene College, Cambridge, UK, and the topic was “What is Christian politics? Insights from Sergius Bulgakov”. The lecture was in English with interpretation into Greek, and the discussion was moderated by Katerina Pekridou, Executive Secretary for Theological Dialogue at the Conference of European Churches and associate of the Volos Academy.
The “Christian Socialist” period of Sergei Bulgakov included, literally speaking, his failed involvement in the political affairs of Russia in the middle of the first decade of the twentieth century. He continued to deal with the topic, trying to comprehend socialism as a phenomenon not strictly political but rather spiritual, and also trying to set the first theological conditions for Christian political witness. Throughout his life in exile, he insisted on his criticism of the simple political reaction and of the nostalgia for an authoritarian monarchy. Socialism, for him, had come to form a model of human self-understanding, which refuses to accept the reality of the Church. Bulgakov’s argument seems to be that the “socialist” mentality that underlies a series of twentieth-century phenomena presupposes a specific anthropology and can easily be regarded as possessing absolute power. It is this belief that provides the pseudo-religious dimension that Bulgakov sees as the soul of modern anthropology and against which he identifies the need for resistance from the side of theology and ecclesiastical practice. This is a perspective that has remained relevant for almost a hundred years since the publication of the texts under discussion.
In the discussion that followed, there were questions such as Bulgakov’s relation to modernity, the relation between communism and socialism, the church’s duty to social creativity, the relation of theology to politics, etc., while there were references to Bulgakov’s importance in the contemporary context, on issues such as bioethics, wars and particularly Russia’s invasion of Ukraine, etc.
The video recording of the lecture, along with the discussion that followed, is available on the Academy’s YouTube channel at https://youtu.be/Q0IAwAhRMgs
This was the last lecture of the cycle “Time for Action” for the first half of 2022. The round table “The religious ‘other’ in Orthodox Christian and Islamic theologies of religions”, with Thanassis N. Papathanassiou and Nayla Tabbara as speakers and Angeliki Ziaka as moderator, which was scheduled for June 27, is postponed for the next academic year.
