Του Νίκου Τσούκα
-«Στ΄ αλήθεια, που βρέθηκε τέτοια τύχη για τη Μακρινίτσα να γεννηθεί στα χώματά της η Αποστολία Νάνου – Σκοτεινιώτη, κι ακόμη να μην ενδώσει στις απατηλές σειρήνες της φυγής, αλλά να ριζώσει στη γη που γεννήθηκε, ν΄ αγαπήσει με πάθος τους ανθρώπους της, τις χαρές και τις λύπες τους, την ομορφιά και την ασχήμια τους, τα βουνά και τις ρεματιές, που όλα αρμονικά συνδυασμένα συνθέτουν τον κόσμο του χωριού, το πρωταρχικό και υγιές κύτταρο της Ελληνικής κοινωνίας. Κι απ’ τον πακτωλό της Πηλιορείτικης φύσης και παράδοσης ν΄ αντλεί τις εμπνεύσεις της με μοναδικότητα, πότε ποιητικές, πότε ιστορικές – λαογραφικές και πότε απλά θέματα δοσμένα με λυρικό τρόπο και ποιητική διάθεση».
Με τούτες τις φράσεις ξεκίνησε τον λόγο της η καλή της φίλη, συμμαθήτρια στο Γυμνάσιο τότε, η Φιλόλογος και Συγγραφέας Μίνα Μανοπούλου – Αλμπανέζου, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, στις 22 Ιανουαρίου 1994, παρουσιάζοντας την εργασία της, «ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΝΑΝΟΥ – ΣΚΟΤΕΙΝΙΩΤΗ – Η ζωή και το έργο της».
Η Αποστολία Νάνου – Σκοτεινιώτη έφυγε από τη ζωή στις 25 Μαρτίου του 2004. Άφησε πίσω της ένα ιδιαίτερα πλούσιο συγγραφικό έργο. Αποτέλεσμα μιας πολύχρονης, εργώδους και πάντοτε αποτελεσματικής προσπάθειας να καταγράψει το πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα της Μακρινίτσας. Η αξιόλογη και αναγνωρισμένη αυτή εργασία, μαζί με το εξίσου σημαντικό ποιητικό της έργο, συνετέλεσε ώστε να κερδίσει μια σημαντικότατη θέση στα Θεσσαλικά γράμματα αλλά και μια επίσης επίζηλη θέση στις καρδιές των συμπατριωτών της και των αναγνωστών.
Σπάνια άνθρωπος και μάλιστα γυναίκα αγάπησε τόσο πολύ τη γενέθλια γη. Η Μακρινίτσα, η συνοικία της Κουκουράβας κι ο Σαρακηνός δεν της έκρυψαν κανένα από τα μυστικά τους. Πρόσωπα και πράγματα τα κατέχει όλα, τα συγκεντρώνει όλα, καταγράφει όσα της εμπιστεύονται οι συγχωριανοί της και τα τεκμηριώνει με διαρκές ψάξιμο στις ιστορικές πηγές, μας τα χαρίζει όλα. Ένα έργο μεστής ζωής και επίπονης δουλειάς που είναι ήδη γνωστό.
Δεκαοχτώ βιβλία, εννέα ποιητικές συλλογές και εννέα πεζά, που, προς μεγάλη της ικανοποίηση, έτυχαν ενθουσιώδους υποδοχής από τον τόπο της, τους συναδέλφους της Λαογράφους και Ποιητές, και γενικότερα από όλους τους ανθρώπους του πνεύματος. Άξια κατείχε μια εξέχουσα θέση ανάμεσα σε μεγάλα ονόματα της τοπικής διανόησης, τον Κώστα Λιάπη, τον Ηλία Λεφούση, τον Κίτσο Μακρή, τον Γιώργο Θωμά, τον Γιάννη Μουγογιάννη και πολλούς άλλους.
Έζησε ονειρεμένα παιδικά χρόνια μέσα σε μια ευτυχισμένη και εύπορη οικογένεια. Οι παππούδες της, οι θείοι της κι ο πατέρας της ήταν βυρσοδέψες και δερματέμποροι. Τα εφηβικά της χρόνια όμως ήταν εφιαλτικά. Η οικονομική καταστροφή στην αρχή της οικογένειάς της και ο πόλεμος αργότερα, ήλθε για να το συμπληρώσει. Το γράψιμο έγινε τότε η ισορροπία της, η δικαίωση της ύπαρξής της, της ζωής της. Οι εμπνεύσεις της ξεκινούν πάντοτε από τη Μακρινίτσα.
Έζησε όλα της τα χρόνια στη Μακρινίτσα, που την αγάπησε, έζησε τη ζωή της και αυτή της χάρισε όλα τα δώρα της, την ομορφιά της.
Μια ιστορία γεμάτη από την περηφάνια, την αγωνιστικότητα και τον πολιτισμό των παλιών ανθρώπων της, τα παραμύθια, τους θρύλους και τις παραδόσεις, τις παροιμίες. Πως ήταν δυνατόν τόσα ακούσματα της παλιάς ζωής πάνω στα καλντερίμια, στις πλατείες, στις πολλές Εκκλησιές της να μην τα καταγράψει, να μην τα κάνει κτήματα και των επόμενων γενεών, αλλά και της επιστήμης της Λαογραφίας. Μέσα στην αρμονία της φύσης και του κτισμένου περιβάλλοντος της Μακρινίτσας, έμαθε την απλότητα, την ομορφιά, την αλήθεια.
Το έργο της αποπνέει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ασχολείται με τη Λαογραφία και την ποίηση. Από τη μια προσπαθεί να περισώσει τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής της Μακρινίτσας κι από την άλλη να κάνει στίχους τις εμπνεύσεις της.
Συνήθιζε, τις περιόδους που έγραφε, να σηκώνεται κάθε πρωί στις 6 και να γράφει για ένα δίωρο πριν την αποσπάσουν οι υποχρεώσεις της ημέρας. Το γράψιμο βέβαια δεν είναι η μόνη ασχολία της. Πρόσεχε πολύ την οικογένειά της, ήταν μια καταπληκτική οικοδέσποινα και το διαπίστωναν οι πολλοί της φίλοι που την επισκέπτονταν στο Αρχοντικό Νάνου, στην Κουκουράβα. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα και με την αναστήλωση του Ιερού Ναού της Αγίας Μαγδαληνής, μαζί με τον παπά – Μιχάλη.
Η Κοινότητα Μακρινίτσας της εποχής εκείνης αμέσως αξιολόγησε την τεράστια προσφορά της. Της έδωσε την τεράστια χαρά με την αναγνώριση του έργου της και την τίμησε πραγματοποιώντας σειρά εκδηλώσεων, αναφέροντας την προσφορά της σε κάθε ευκαιρία, δίνοντάς την ανάλογη θέση στο περιοδικό της «Μακρινίτσα» και τέλος εκδίδοντας το σύνολο του έργου της σε τρεις τόμους το 1998.
Όμως της πρέπουν και άλλες τιμές, και η τοπική κοινωνία σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πνευματικούς ομίλους της περιοχής μας, πρέπει να της αποδώσει.
Με το συγγραφικό της έργο ασχολήθηκαν πολλοί ομότεχνοί της, αλλά αξίζει ιδιαίτερη μνεία στον Πανεπιστημιακό Θωμά Στραβέλη, που έχει γράψει πλήθος κριτικών για την ποίησή της, καθώς και στον επίσης ποιητή Θόδωρο Κωσταβάρα.
Επιβάλλεται να αναφέρουμε σε τούτο το σημείωμα ορισμένους καταξιωμένους ανθρώπους των γραμμάτων που έγραψαν εξαιρετικές κριτικές για το έργο της. Πάντοτε σε κάθε της βιβλίο θα έγραφαν στον τοπικό τύπο οι αείμνηστοι, Κώστας Λιάπης, Παναγιώτης Κατσιρέλος, Ηλίας Λεφούσης, Γιώργος Θωμάς, Νίτσα Κολιού και Λευκή Σαράτση. Αλλά και οι Ιάσων Ευαγγέλου, Πέτρος Κυπριωτέλης, Χ.Δ. Ξενάκης, Χρήστος Χειμώνας, Δημ. Λουκάτος, Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ε.Π. Παπανούτσος, Δημ. Κόκκινος και τόσοι άλλοι. Ιδιαίτερη αναφορά στο σημείο αυτό αξίζουν οι Μίνα Μανοπούλου – Αλμπανέζου και Μαίρη Καρουκανίδου, για την ανάδειξη του έργου της.
Τώρα, φαντάζομαι, ότι θα είναι στον ουρανό παρέα με τον Σπύρο Κουϊκούμη, τον Κώστα Λιάπη, τον Ηλία Λεφούση, τον Γιάννη Μουγογιάννη, τον Γιώργο Θωμά, τη Νίτσα Κολιού, τη Λευκή Σαράτση, θα συζητούν για την Μαγνησία και θα απολαμβάνουν τα κεράσματα και τα σχόλια του συζύγου της στη ζωή Χρήστου Σκοτεινιώτη.
Όλων τα βλέμματα είναι κάτω σε μας. Διαφυλάττουμε τα αποτελέσματα της τεράστιας προσπάθειάς τους να εξερευνήσουν και να αναδείξουν την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά της Μαγνησίας? Τους έχουμε στην αναφορά και στην καρδιά μας? Αξιοποιούμε το έργο τους?
Σήμερα συμπληρώνονται δεκαεπτά χρόνια από την αναχώρησή της και πιστεύουμε ότι η Αποστολία της Μακρινίτσας έχει ήδη κερδίσει την παρουσία στην καρδιά μας, και τη θέση στα γράμματα της Ελλάδας. Εμείς είμαστε τυχεροί που τη γνωρίσαμε, που μας βοήθησε η στάση της ζωής της και η «σοφία» της, μέσα από το περιεχόμενο των γραπτών της που είναι συγκεντρωμένο στους τρείς τόμους που εξέδωσε η Κοινότητα Μακρινίτσας το 1998.
Η Μακρινίτσα την ευγνωμονεί γιατί χάρη στο έργο της θα μείνει η Ιστορία της ζωντανή και οι Μακρινιτσιώτες θα καμαρώνουν για τους προγόνους τους μιας εποχής που πέρασε, αλλά που έχει τεράστια συμβάλει στην πρόοδο της περιοχής και γενικότερα του τόπου μας.
Τον τελευταίο καιρό ο αγαπημένος γιός της, ο Άγης Σκοτεινιώτης προσπαθεί να διασώσει το συγγραφικό της αρχείο, αλλά και την προσωπική της συλλογή από αξιόλογα λαογραφικά έργα.
Όλα αυτά πρέπει να καταλάβουν μια θέση στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ιστορίας Πηλίου στη Μακρινίτσα που ευελπιστούμε ότι σύντομα θα ξανανοίξει επισκευασμένο, ανανεωμένο και με νέα σύγχρονη μουσειακή ματιά.
