Κυρία Αντιπεριφερειάρχη της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας, κύριε Πρόεδρε του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, αξιότιμα μέλη της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, αγαπητοί εισηγητές και εισηγήτριες του συνεδρίου, αγαπητοί σύνεδροι,
η «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος», ο πολιτιστικός φορέας της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος & Αλμυρού, και το Τμήμα «Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας», μετά την ολοκλήρωση του θεματικού έτους «Μαγνήτων Τέχνες Λαϊκές» το 2018 και το 2019, ολοκληρώνουν σήμερα ένα μεγάλο κύκλο εκδηλώσεων και δράσεων με σημαντικές παρεμβάσεις σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας αλλά και της Αγιάς για τη λαϊκή τέχνη.
Αυτές οι πολιτιστικές παρεμβάσεις των δύο ετών σε όλη την επικράτεια της Μαγνησίας, πραγματοποιήθηκαν με δεκάδες πολιτιστικούς φορείς, προσωπικότητες της τέχνης, συλλόγους και μουσεία.
Η κατακλείδα αυτού του θεματικού έτους είναι το σημερινό Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο «Ελληνική Λαϊκή Τέχνη : Παλαιότερες θεματικές με σύγχρονες προσεγγίσεις», το οποίο δεν θα πραγματοποιούνταν, αν δίπλα μας δεν είχαμε το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, αλλά και την Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία οικονομικά και ηθικά στηρίζει και αυτή την προσπάθειά μας. Ευχαριστώ, λοιπόν, τους συνδιοργανωτές που κάνουν πράξη το όραμά μας για τη συνεργασία της αυτοδιοίκησης, των πολιτιστικών φορέων και των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της χώρας μας.
Η Μαγνήτων Κιβωτός και η Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας και για το θεματικό έτος «Μάγνητες και ο πολιτισμός της θάλασσας» διοργάνωσαν το 2015 ένα επίσης σημαντικό συνέδριο με τίτλο «Ο λαϊκός πολιτισμός και η ναυτική παράδοση του Αιγαίου», σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας του Ιόνιου Πανεπιστημίου καθώς και του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Από αυτή τη συνεργασία πρόεκυψε ένα ακόμα «παραδοτέο» μας, όπως συνηθίζουμε να λέμε, και ήταν η έκδοση ενός συλλογικού τόμου το 2017, με σημαντικά άρθρα για τη ναυτική παράδοση του Αιγαίου.
Ως πολιτιστικό φορέα πάντα μας ενδιαφέρει στο τέλος των θεματικών δράσεων μας, όλη αυτή η προσπάθεια να αποτυπώνεται σε έναν επιστημονικό τόμο, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, αλλά και συνεισφορά στη διάσωση και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της Μαγνησίας και της χώρας μας.
Για το σημερινό τριήμερο διαδικτυακό συνέδριο, υπήρξαν πάνω από 350 ψηφιακές εγγραφές, 13 συνεδρίες, 70 εισηγητές/τριες μέλη Δ.Ε.Π., ερευνητές, υπεύθυνοι μουσείων, διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, που θα απολαύσουμε στη συνέχεια.
Και όλα αυτά εν μέσω της πανδημίας, που δεν μας επέτρεψε να ανταμώσουμε από κοντά. Το εγχείρημα ενός τέτοιου διαδικτυακού συνεδρίου, πολλών ημερών και δεκάδων εισηγήσεων, πολλών τεχνικών ελέγχων εξ αποστάσεως, παραγωγής έντυπου και ψηφιακού βιβλίου περιλήψεων και προγράμματος του συνεδρίου, ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση για το φορέα μας. Όλοι μας αναμετρόμαστε με τις νέες συνθήκες, δοκιμάζονται οι μηχανισμοί και οι συνέργειές μας. Αποκτούμε νέες δεξιότητες και χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να πάμε ένα βήμα παρακάτω, όταν όλα θα έχουν τελειώσει με την πανδημία και τον covid-19.
Επανερχόμενος στο θέμα του συνεδρίου μας, που είναι οι λαϊκές τέχνες και ένας ολόκληρος πολιτισμός που αναδύεται μέσα από αυτές, θα παρατηρήσουμε ότι είναι διάχυτος στην Μαγνησία, μέσα από τις ζωγραφικές του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου, τους Χιοναδίτες λαϊκούς ζωγράφους Θανάση και Παναγιώτη Παγώνη, το λαϊκό ζωγράφο Ν. Α. Χριστόπουλο, τους Ζουπανιώτες μαστόρους που έχουν οικοδομήσει εκκλησίες, βρύσες και άλλα αρχιτεκτονικά μνημεία, την οικογένεια Ανετόπουλου στην Κεραμική, αλλά και σύγχρονους λαϊκούς καλλιτέχνες που ασχολούνται με την υφαντική, την κεραμική, την ναυπηγοκεραμική, την μικροναυπηγική, την ξυλογλυπτική, και μεταλλοτεχνία και άλλων λαϊκών τεχνών.
Λαϊκή τέχνη στη Μαγνησία όμως σημαίνει Κίτσος Μακρής, ο λαογράφος που σημάδεψε την περιοχή μας και όχι μόνο. Η λαϊκή τέχνη του Πηλίου είναι ανεξάντλητη και την έχει αποτυπώσει εύστοχα και εξαντλητικά ο λαογράφος Κίτσος Μακρής, ο οποίος εντάσσει αυτή την τέχνη στο ευρύτερο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής αλλά και τις γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν σε όλη την Ελλάδα. Το Πήλιο επηρεάζεται από την Μακεδονία και την Ήπειρο, αφομοιώνει και ενσωματώνει, όμως, αυτές τις τεχνοτροπίες, που δανείζεται και με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες που επικρατούν στην περιοχή δημιουργεί σταδιακά μια νέα ιδιαίτερη λαϊκή τέχνη, που ονομάστηκε πηλιορείτικη λαϊκή τέχνη.
Το σημερινό διεθνές συνέδριο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του, όπως και ο συλλογικός τόμος των πρακτικών που θα εκδοθεί στη συνέχεια είναι και αυτός αφιερωμένος στο τεράστιο έργο, με το οποίο μας κληροδότησε.
Αποτίνομε φόρο τιμής γι’ αυτόν τον σπουδαίο ερευνητή της λαϊκής τέχνης.
Η προσφορά του στην ανάδειξη και διάσωση της ελληνικής λαϊκής τέχνης ήταν σημαντικότατη. Με διαλέξεις και μαθήματα σε όλη την Ελλάδα, με άρθρα του σε εφημερίδες και περιοδικά, και με ταξίδια στο εξωτερικό για εκθέσεις και μελέτη, απέκτησε αλλά και διέδωσε τις τεράστιες γνώσεις του πάνω στη λαϊκή τέχνη. Για τον λόγο αυτό, τιμήθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών.
Είμαι σίγουρος ότι και στη συνέχεια ο πολιτιστικός φορέας μας μαζί με την Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας θα συνεχίσει αυτό το σπουδαίο έργο για το λαϊκό πολιτισμό και την τοπική ιστορία, τόσο με την διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων, τις εκδόσεις, όσο και τα εξ αποστάσεως μαθήματα για την τοπική ιστορία και το λαϊκό πολιτισμό.
Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Καθηγητή Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας κ. Μανόλη Βαρβούνη για την μακροχρόνια συνεργασία μας τόσο στη Διαρκή Επιτροπή Πολιτιστικών Υποθέσεων της Ιεράς Συνόδου όσο και στην Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού με την υλοποίηση του τριετούς καινοτόμου προγράμματος e–learning για το λαϊκό πολιτισμό. Θερμές ευχαριστίες και στην Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας με αντικείμενο τη Λαϊκή Τέχνη, μέλος της Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής κ. Νάντια Μαχά – Μπιζούμη για τη συνεχή προσπάθειά της. Ευχαριστίες και στον υπεύθυνο της Ακαδημίας Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας, Οργανωτικό Γραμματέα της Μαγνήτων Κιβωτού και Διδάκτορα Ψηφιακής Λαογραφίας κ. Αλέξανδρο Καπανιάρη. Ευχαριστίες οφείλω, επίσης, στον Ταμία του φορέα μας και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής κ. Αντώνιο Πλαγερά καθώς και όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του φορέα πολιτισμού μας. Τελευταίο άφησα τον Γενικό Γραμματέα του φορέας μας και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής κ. Νίκο Τσούκα για τη σημαντική και πολυεπίπεδη εργασία σε ζητήματα οργάνωσης και διαχείρισης.
Ευχαριστώ και τους εισηγητές και εισηγήτριες και φυσικά και τους συνέδρους μας, οι οποίοι μας τιμούν από την Κύπρο, την Αμερική, Σερβία, Ρωσία και από όλες τις περιοχές της Ελλάδος.
Θα ήθελα να κλείσω με μια σκέψη ενός σημαντικού πανεπιστημιακού δασκάλου στο χώρο της λαογραφίας του Μιχάλη Μερακλή, ο οποίος έχει επισημάνει κάτι πολύ σημαντικό, δηλαδή τη συλλειτουργία χρηστικότητας και αισθητικής στη λαϊκή τέχνη :
«Αυτό μας λείπει σήμερα : η χρηστικότητα, το χειροποίητο και η αισθητική απέναντι στο αντίγραφο, το πλαστικό και την άκρατη αναπαραγωγή».
Σας ευχαριστώ και σας ευλογώ !
+ Ο Δημητριάδος Ιγνάτιος
