Ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος κ.Ιγνατίου (ο οποίος απουσιάζει στην Αθήνα για την τακτική σύγκληση της Ιεραρχίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος), να προεξάρχει και να ομιλήσει στις εκδηλώσεις που συνδιοργάνωσαν από κοινού ο Δικηγορικός Σύλλογος Βόλου και η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, για τη μνήμη του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, προστάτου των Νομικών, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σμύρνης κ.Βαρθολομαίος, εκφώνησε την παρακάτω ομιλία στην Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς μας Μητροπόλεως (Κ.Καρτάλη με Ανθ.Γαζή) το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου 2018.
Ο Μ Ι Λ Ι Α
ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ
ΕΠΙ ΤΗι ΕΟΡΤΗι ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, ΤΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ,
ΕΝ ΤΩι ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩι ΚΕΝΤΡΩι ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ
(Βόλος, 3 Ὀκτωβρίου 2018)
Πανοσιολογιώτατε ἐκπρόσωπε τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. Ἰγνατίου, Ποιμενάρχου τῆς Θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας,
Ἐλλογιμώτατε κύριε Πρόεδρε τοῦ Δικηγορικοῦ Συλλόγου Μαγνησίας μετά τοῦ περί ὑμᾶς Διοικητικοῦ αὐτοῦ Συμβουλίου,
Πανοσιολογιώτατοι καί Αἰδεσιμολογιώτατοι Πατέρες καί ἀδελφοί, Εὐλαβής Χριστοῦ Διακονία,
Ἀδελφοί καί φίλοι εἰσαγγελεῖς, δικασταί, δικηγόροι καί ἁπαξάπαντες οἱ μῦσται τῆς νομικῆς ἐπιστήμης,
Κυρίαι καί κύριοι,
Μέ ἔντονον συγκίνησιν μετέχω τῆς παρούσης ἑορτίου συνάξεως εἰς τό Πνευματικόν τοῦτο Κέντρον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ. Εὐχαρίστως δέ ἀνταποκριθείς εἰς τήν πρόσκλησιν τοῦ Σεβ. Ποιμενάρχου τῆς θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας κ. Ἰγνατίου, ὡς καί εἰς τήν ὑμετέραν, κύριε Πρόεδρε τοῦ Δικηγορικοῦ Συλλόγου Μαγνησίας, πρόφρονα καί τιμητικήν πρόσκλησιν, ἔχω τήν χαράν τῆς ἐπικοινωνίας πρός ὅλους σας κατά τήν παροῦσαν ἐκδήλωσιν ὡς ὁ κύριος ὁμιλητής τῆς ἑορτίου ταύτης ἑσπέρας. Εὐχαριστῶ θερμῶς διά τήν προσγενομένην μοι τιμήν ταύτην, διότι ἔχω τήν χαράν, ὡς προερχόμενος ἐκ Κωνσταντινουπόλεως καί ἐκ τῆς Θεοσώστου Ἐπαρχίας μου, τῆς Ἀποστολικῆς καί ἱστορικῆς καί μαρτυρικῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σμύρνης, νά εὑρίσκωμαι ἐνταῦθα, ὡς εἷς ἐξ ὑμῶν, ὡς γόνος τῆς εὐλογημένης ταύτης Θεσσαλικῆς γῆς, ὡς ἐκ τῶν πλησιοχώρων Ἄνω Λεχωνίων καταγόμενος, μαζί σας, ἀδελφοί καί φίλοι νομικοί, ἐπί τῇ ἑορτῇ τοῦ προστάτου σας Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, ὁ ὁποῖος ἦτο ἀληθῶς «εἷς ἐξ ὑμῶν», ἕνας ἀπό σᾶς, ἀνώτατος δικαστικός λειτουργός τῆς ἐποχῆς του.
Θά σᾶς ὁμιλήσω ὡς Ὀρθόδοξος Ἱεράρχης καί ὡς ἁπλοῦν μέλος τῆς κοινωνίας μας, μετέχων εἰς τήν καθ’ ἡμέραν ζωήν της. Θά σᾶς ὁμιλήσω διά τήν χάριν καί διά τόν νόμον, δύο ἀρχῶν ἐπί τῶν ὁποίων ἐρείδεται ἡ ἀπόδοσις τοῦ δικαίου. Νόμος καί Χάρις, εἶναι δύο ἔννοιαι καί καταστάσεις, ἐπί τῶν ὁποίων ἑδράζεται ὁλόκληρον τό οἰκοδόμημα τῆς νομικῆς ἐπιστήμης καί ἐν γένει τῆς ἀποδόσεως τοῦ δικαίου. Περί τοῦ νόμου τοῦ δικαίου καί περί τοῦ νόμου τῆς Χάριτος θά προσπαθήσω ἀπόψε νά ὁμιλήσω εἰς τήν ἀγάπην σας.
***
Φίλοι νομικοί,
Ἀσφαλῶς, ἡ καθαρά καί συνεπής ἔναντι τῶν πολιτῶν στάσις περί τήν ἀπονομήν τῆς δικαιοσύνης ἀπαιτεῖ τήν τήρησιν τῆς θεσπισθείσης καί θεσπιζομένης νομοθεσίας, ἡ ὁποία βεβαίως πρέπει νά θεσπίζεται ἐπί τῇ βάσει τοῦ θείου καί τοῦ ἀνθρωπίνου δικαίου, ἤτοι τῆς τελείας δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἀνθρωπίνης δικαιοσύνης, καί ὡς ἐκ τούτου -ὡς καί πάσης ἀνθρωπίνης ἐπινοήσεως ἐγχειρήματος- περιωρισμένης καί οὐχί τελείας. Καί τοῦτο διότι δέν λησμονεῖται τό γεγονός, ὅτι ὑπεράνω τῆς ἀνθρωπίνης νομοθεσίας κρατῶν καί λαῶν εὑρίσκεται ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία διά τόν Θεόν εἶναι μεγαλυτέρα ἀπό ὁλόκληρον τήν κτίσιν.
Καί ἐν πρώτοις, ἐπισημαίνω, ὡς ἐκκλησιαστικός λειτουργός, ὅτι ἡ μεταστροφή τοῦ προστάτου σας Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου ἀποτελεῖ σημαντικόν ἱστορικόν γεγονός διά τόν Χριστιανισμόν, καθώς ἀποτελεῖ γέφυραν, ἑνοῦσαν τόν ἀρχαῖον Ἑλληνισμόν μετά τοῦ Χριστιανισμοῦ, διότι ὁ τιμώμενος σήμερον Ἅγιος ἐγονιμοποίησε τήν ἀρχαίαν ἑλληνικήν φιλοσοφικήν καί δικαιϊκήν σκέψιν μετά τῶν ἀρχῶν τῆς εὐαγγελικῆς ἀποκαλύψεως καί τῆς χριστιανικῆς σοφίας.
Κατά τήν σύγχρονον ἐποχήν τῆς μεγάλης οἰκονομικῆς κρίσεως καί τῆς γενικωτέρας ἀκαταστασίας λόγῳ τῆς ἀσκήσεως καθ’ ἡμέραν παντοειδοῦς βίας καί τῆς ὡς ἐξ αὐτῆς πειρασμικῆς μόνιμου ἀναγγελίας ὑπό τῶν μέσων γενικῆς ἐνημερώσεως φόνων, ληστειῶν, ἀνεχείας, ἐποχήν, λέγομεν, εἰς μηδέν λογίζουσαν ἤ καί παραβλέπουσαν τήν ἀνθρωπίνην ἀξίαν καί ζωήν, κατά τήν ὁποίαν ὁ λαός τοῦ Θεοῦ δοκιμάζεται εἰς πολλαπλᾶ ἐπίπεδα, ὁ προστάτης τῆς Δικαιοσύνης Ἅγιος Διονύσιος παρέχει εἰς ὅλους μας, ὅλως δέ ἰδιαιτέρως εἰς σᾶς, τούς λειτουργούς τοῦ θεσμοῦ τῆς Δικαιοσύνης, τόσον σημαντικοῦ διά τήν ὁμαλήν λειτουργίαν πάσης εὐνομουμένης Πολιτείας, ἓν ἀνυπέρβλητον πρότυπον προσφορᾶς καί διακονίας. Μέ τήν προτίμησιν τοῦ Ἁγίου Διονυσίου εἰς τήν ἄσφαλτον Θείαν Δικαιοσύνην, καἰ ὄχι μόνον εἰς τήν ἀτελῆ ἀνθρωπίνην, ἀποτελεῖ αὐτός φωτεινόν καἰ ἀξιομίμητον παράδειγμα καί σήμερον δι’ ὅλους, δικηγόρους, εἰσαγγελεῖς, δικαστάς, κυρίως δέ διά τήν νομικήν δικαιϊκήν κρίσιν. Καί εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ Ἁγίου Διονυσίου μία πρόσκλησις καί συγχρόνως μία πρόκλησις ἀγῶνος διά τό κοινόν καλόν, τό δίκαιον καί τήν στήριξιν τῶν πλέον εὐαισθήτων καί ἀδυνάτων ἀδελφῶν μας. Διά τήν ἀπόδοσιν τοῦ δικαίου ἠγωνίσθησαν ὁ Ἅγιος Διονύσιος καί πολλοί θεοφόροι Πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἀπ’ ἀρχῆς καί μέχρι σήμερον, καθώς καί πολλοί μῦσται τῆς Θέμιδος. Πρό παντός ὅμως μῦσται τῆς ἀποδόσεως τοῦ κατά συνείδησιν δικαίου, διά τοῦ νόμου τῆς Χάριτος.
Ἂς μή λησμονῆται, ὅτι ἐκεῖνοι, ὁ Ἅγιος Διονύσιος καί οἱ Πατέρες καί Ποιμένες Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας, διῆλθον δυσχερεῖς καταστάσεις καί περιστάσεις: ὁ μέν Ἅγιος Διονύσιος εἶχε νά ἀντιμετωπίσῃ τήν ἀγριότητα τῶν ἐθνικῶν, οἱ ὁποῖοι τόν ὡδήγησαν ἐν τέλει εἰς τό σκληρόν μαρτύριον, πολλοί δέ ἐκ τῶν πρό ὑμῶν λειτουργῶν τῆς δικαιοσύνης ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα, ὑπό τά ὁποῖα κατεπατοῦντο στοιχειώδη ἀνθρώπινα δικαιώματα καί ἐλευθερίαι, ἡ ἀξία τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς παντελῶς ηὐτελίζετο, ὑφίσταντο δέ, πρός τούτοις, καί τραγικώτεραι τῆς σήμερον οἰκονομικαί καί βιοποριστικαί συνθῆκαι. Παρά ταῦτα, οἱ λειτουργοί τῆς Δικαιοσύνης, ἰδιαιτέρως οἱ Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι, οὐδέποτε ἐκάμφθησαν ὑπό τό βάρος οἱασδήτινος ἐξωτερικῆς βίας. Δέν ὑπετάγησαν εἰς ἀδίκους κρίσεις καί δέν παρέβλεψαν τόν ἀδύνατον, ἀλλά μέ τήν δοθεῖσαν εἰς αὐτούς ἐξουσίαν κρίσεως, ἀπέδωκαν δικαιοσύνην. Δικαιοσύνην, τήν προβλεπομένην, βεβαίως, ὑπό τῆς κρατούσης νομοθεσίας, συγχρόνως ὅμως καί δικαιοσύνην χάριτος. Καί τοῦτο εἶναι μεμαρτυρημένον καί ἐπισπᾷ τήν ἀναγνώρισιν καί τόν ἔπαινον τῶν πάντων πρός τούς Ἕλληνας νομικούς.
Βεβαίως ὁ νομικός, ὁ δικαστής, κρίνει καί ἀποφασίζει πάντοτε βάσει τοῦ νόμου, ἀναζητεῖ, ταυτοχρόνως, καί τά κίνητρα τῆς εἰς βάρος τοῦ συνανθρώπου ἤ τῆς κοινωνίας διενεργηθείσης οὐχί ἐννόμως πράξεως. Ἐδῶ ἀκριβῶς εἰς τήν διερεύνησιν τῶν κινήτρων καί τῶν προθέσεων σύγκειται ἡ χάρις. Δηλαδή, ὁ δικαστής, ὁ νομικός, ὁ εἰσαγγελεύς ἀποφαίνεται βάσει τῶν προβλέψεων τῶν νόμων, ἡ ἀπόφασις, ὅμως, ἐκδίδεται μετά ἔρευναν καί ἀξιολόγησιν τῶν κινήτρων τῆς ἀδίκου πράξεως, διαδικασίαν εἰς τήν ὁποίαν οὐσιαστικόν ρόλον διαδραματίζει ἡ συνείδησις αὐτοῦ, ἡ διαμορφουμένη διά καί ὑπό τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, εἰς τήν ὁποίαν διαμόρφωσιν καθοριστική τυγχάνει ἡ προσωπική ἑκάστου λειτουργοῦ βούλησις ὅπως καταστήσῃ τόν ἑαυτόν του δεκτικόν τῆς Χάριτος ταύτης.
Περί τῆς δικαίας τομῆς ἑκάστης ὑποθέσεως ὑπάρχουν βεβαίως διαφορετικαί ἀπόψεις, περί διά τῆς αὐστηρᾶς κρίσεως καί τιμωρίας ἤ τῆς ἐπιεικείας ἀντιμετωπίσεως ἑκάστης ὑποθέσεως. Ὅλας αὐτάς πρέπει νά συνεκτιμήσῃ καί σταθμίσῃ ὁ νομικός ὥστε νά ἐκδοθῇ ἀπόφασις ἐν ὄψει ὅλων τῶν δεδομένων, ὅλων τῶν ἀπόψεων καί ὅλων τῶν ἐκτιμήσεων. Προκειμένου δέ περί ποινικῶν ἰδίᾳ ὑποθέσεων, κατά τάς ὁποίας κρίνεται ὄχι μόνον ἡ περιουσία, ἀλλά καί ἡ τιμή καί ἡ ἐλευθερία συνανθρώπων, ἡ μή ὀρθή ὑπό τοῦ συνηγόρου παρουσίασις στοιχείου καί ἐκτιμήσεως τινός ἀφορώσης εἰς τόν δράστην ἤ εἰς τό θῦμα δέον νά ἀποφευχθῇ, διότι ἀμφότεροι ἐξίσου προσβλέπουν εἰς τήν δικαίαν ἀπόφασιν.
Εἰς αὐτό τό σημεῖον κυρίως ἀναδεικνύεται τό σπουδαῖον ἔργον σας, ἀγαπητοί συνηγόροι, συνεργοί τῆς δικαιοσύνης. Ἀκόμη καί ὅταν ὑπερασπίζεσθε τόν δράστην μιᾶς ἀδικίας συντελεῖτε εἰς τήν καλλιτέραν ἀπονομήν τῆς δικαιοσύνης διά τῆς μή ὑπερβάσεως ἐκ λόγων πάθους καί ἀντεκδικήσεως τῶν νομίμων ὁρίων τῆς ἐπιβολῆς τῆς ποινῆς ἤ τῶν οἱωνδήποτε δικαστικῶν μέτρων.
Εἶναι γνωστή ἀσφαλῶς εἰς ὅλους μας ἡ διάταξις τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου «ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντος». Θεωρεῖται αὐτή ὑπό τῶν πολλῶν ὡς νομοθετοῦσα τήν ἀντεκδίκησιν. Τό ὀρθόν ὅμως εἶναι ὅτι νομοθετεῖ τό ὅριον τῆς ἀντεκδικήσεως. Ἀντί ὀδόντος δέν δικαιοῦσαι νά ἐκβάλῃς ὀφθαλμόν, οὔτε νά ἐκκόψῃς κεφαλήν. Ἀντί ὀδόντος θά ἐκβάλῃς μόνον ὀδόντα.
***
Ὁ κοσμικός νόμος ἐκφράζει τήν ἀνθρωπίνην ἀντίληψιν διά τό καλόν καί διά τό κακόν, τό δίκαιον καί τό ἄδικον, περιορίζεται συνήθως εἰς τήν ρύθμισιν τῆς ἐξωτερικῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἀνθρώπων. Δέν δύναται νά εἰσχωρήσῃ -οὔτε καί θέλει- εἰς τήν ἐνδότερα τῆς ψυχῆς. Δέν σκοπεύει νά ἐξαγιάσῃ οὔτε νά τελειοποιήσῃ τούς ἀνθρώπους. Ἔχει συγκεκριμένους στόχους: νά περιστείλῃ τήν αὐθαιρεσίαν, νά ἐπιβάλῃ τήν τάξιν. Ὅσα ἀπαιτεῖ, τά ἀπαιτεῖ ὑπό τήν ἀπειλήν κυρώσεων. Δέν ἐπιτρέπει εἰς τόν νομικόν, ἤ εἰς τόν εἰσαγγελέα, ἤ εἰς τόν δικαστήν, νά ἀλλοιώσῃ τάς διατάξεις του κατά τήν ἐφαρμογήν του. Ὑπέχει, ὅμως, ἠθικήν δικαίωσιν, ἡ ὁποία συνίσταται εἰς τό ὅτι εἶναι ἀναγκαῖος διά τήν ἐπίγειον ζωήν. Ἡ ἀναγκαιότης του προέρχεται ἐκ τῆς ὑπάρξεως τοῦ κακοῦ ἐν τῷ κόσμῳ. Τό ἀνθρώπινον δίκαιον ὑπάρχει, διότι ὑπάρχει τό κακόν. Εἶναι περιττόν εἰς ἕνα κόσμον ἁγίων. Ἄλλωστε, δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται.
Τό κακόν ὅμως ἐν τῇ πραγματικότητι νικᾶται ἀποτελεσματικῶς μόνον διά τοῦ ἀγαθοῦ. Νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τό κακόν. Αἱ κυρώσεις τοῦ νόμου εἶναι τό φάρμακον, τό ἀντίδοτον, πρός ἀποτροπήν κάποιου μεγαλυτέρου κακοῦ. Διά τοῦτο, ἐν τελευταίᾳ ἀναλύσει, τό ἀνθρώπινον δίκαιον, καί πλέον συγκεκριμένως ἡ προσπάθεια ἐπιβολῆς τοῦ δικαίου ἀνθρωπίνως, δέν δύναται νά ἐπιτύχῃ τήν διάσωσιν τῆς κοινωνίας καί τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τοῦ κακοῦ. Δυνάμεθα νά εἴπωμεν ὅτι ἡ τελική λύτρωσις δέν προέρχεται ἀπό τό ἀνθρώπινον δίκαιον, ἀλλά ἀπό τήν Χάριν καί διά τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ὡς θά καταδειχθῇ κατωτέρω.
Εἶναι γνωστόν καί ἱστορικῶς μεμαρτυρημένον, ὅτι τό κακόν ἐξαλείφεται πρωτίστως ἀπό τά πρόσωπα καί ἐν συνεχείᾳ ἀπό τάς κοινωνίας. Δέν ὑπάρχουν δίκαιαι κοινωνίαι μέ ἀδίκους κοινωνούς αὐτῶν ἀνθρώπους. Οἱ πολλοί ὑποθέτουν ὅτι δημιουργοῦντες νόμους καί μεταβάλλοντες τήν τάξιν τῶν πραγμάτων ἤ τάς δομάς τῶν κοινωνικῶν συστημάτων ἤ τάς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων πρός τά μέσα παραγωγῆς, θά ἐπιτύχουν τελικῶς, ἐσκεμμένως ἤ τυχαίως ἤ κατ’ ἀναπόδραστον ἱστορικήν ἀναγκαιότητα, μίαν νέαν καλήν τάξιν πραγμάτων, πού “θά δουλεύει ὡραῖα καί θά παράγει εὐημερίας καί ἐλευθερία καί δικαιοσύνη” (Γ. Π. Ἀρβανίτη, Ἡ ὑπέρβασις τοῦ νόμου, Ἀθῆναι 1975, σελ. 123). Ὁμιλῶν ἐνώπιον εἰδημόνων περί τά πολιτικά καί δικαιϊκά συστήματα κρίνω ὅτι ἡ ἀναφορά αὕτη γίνεται εὐκόλως κατανοητή, μεθ’ ἁπασῶν τῶν παραμέτρων αὐτῆς, διό καί δέν χρήζει περαιτέρω ἀναπτύξεως… Ἁπλῶς ἡ ἱστορία τοῦ παρελθόντος εἰκοστοῦ αἰῶνος ἔχει νά ἐπιδείξῃ ὡρισμένας προσπαθείας ἐπιβολῆς “νέων τάξεων πραγμάτων” πρός εὐημερίαν τῆς ἀνθρωπότητος, οἱ ἐμπνευσταί τῶν ὁποίων αἱματοκύλισαν αὐτήν ἤ κατεπίασαν τάς συνειδήσεις τῶν λαῶν εἰς τούς ὁποίους προσεπάθησαν νά ἐπιβάλουν αὐτάς, ὁδηγηθείσας πρό τῆς ἐκπνοῆς τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος εἰς κατάρρευσιν… Δυστυχῶς, καί ὁ ἡμέτερος αἰών δέν ὑστερεῖ ἀναλόγων ὁραματισμῶν…
Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μαρτυρεῖ ὅτι ἐξ ἔργων νόμου οὐ δικαιωθήσεται πᾶσα σάρξ: διά γάρ νόμου ἐπίγνωσις ἁμαρτίας. Τοῦτο ἀκριβῶς, ἐκ μιᾶς ἐπόψεως βεβαίως, ἰσχύει διά τόν ἀνθρώπινον νόμον. Τό ποιόν τοῦ ἀνθρωπίνου νόμου εἶναι ἁπλῶς μαρτυρία τοῦ μεγέθους τῆς ἀνθρωπίνης ἁμαρτίας, τῆς ἀνθρωπίνης ἀστοχίας καί ἐκτροπῆς. Συμπερασματικῶς, ἡ ποιότης τοῦ ἀνθρωπίνου νόμου θά πρέπει νά ἀποβλέπῃ πρωτίστως εἰς τήν ἐπίγνωσιν τῆς ἁμαρτίας, τοῦ σφάλματος, καί νά προκαλῇ τήν μετάνοιαν. Καί ἐδῶ ἀκριβῶς ἐπενεργεῖ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ.
Δηλαδή, ὁ δικαστής ἤ ὁ εἰσαγγελεύς ἤ ὁ συνήγορος, ἐν γένει ὁ λειτουργός τοῦ νόμου ὀφείλει διά τῶν εἰσηγήσεων, τῶν ἀπόψεων, τῶν ἐκτιμήσεών του, τῆς ὑποστηρίξεως τοῦ δικαίου ἤ τῆς προβολῆς τοῦ μεγέθους τῆς παρεκτροπῆς τοῦ κατηγορουμένου νά ἀποβλέπῃ εἰς τήν συναίσθησιν ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ μεγέθους τῆς κοινωνικῆς εἰς βάρος τῶν συνανθρώπων ἀταξίας καί νά ὁδηγῇ εἰς μεταμέλειαν, εἰς μετάνοιαν. Ἡ ἀνομία τοῦ κόσμου τούτου αἴρεται ἐπί τοῦ Σταυροῦ διά τῆς Χάριτος, τῆς ἑκουσίου σταυρώσεως τῶν παθῶν καί τῆς τοιουτοτρόπως λήψεως χάριτος, ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, καί οἱ βουλόμενοι νά ἀπαλλαγοῦν ἤ νά ἀπαλλάξουν τάς κοινωνίας καί τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν κακίστην ὁδόν τῆς ἀνομίας καλοῦνται νά ἐνεργήσουν διά τήν συνειδητοποίησιν τῆς ἁμαρτίας καί τήν ἐπίτευξιν τῆς μετανοίας, διά τῆς εἰς τόν φιλάνθρωπον Θεόν πίστεως. Ἐκ τῆς παγκοσμίου λογοτεχνίας θά ἐπιτρέψητε εἰς τόν ὁμιλοῦντα νά παραπέμψῃ εἰς τόν κορυφαῖον ρῶσσον συγγραφέα καί εἰς τά ἔργα αὐτοῦ “ἔγκλημα καί τιμωρία” καί “ὁ ἱεροεξεταστής”, ὅπου ἀναπτύσσονται ψυχολογικαί παράμετροι τῆς πεπτωκυίας καί πρός τόν κακόν ρεπούσης ἀνθρωπίνης ψυχῆς καί τῶν ἐπιθυμιῶν τοῦ ἀνθρωπίνου νοῦ νά συμβάλῃ εἰς τήν ἀπονομήν τοῦ δικαίου καί εἰς τήν ἀποκατάστασιν ἤ ἐπικράτησιν τῆς δικαιοσύνης…
Εἰς τό σημεῖον τοῦτο θά ἐπιτρέψητε εἰς τόν ὁμιλητήν καί μίαν παρέκβασιν: Κατά τούς Γάλλους Διαφωτιστάς καί Ἐγκυκλοπαιδιστάς ὁ νόμος δέν εἶναι ἐκδικητικός πρός ἀποκατάστασιν τῆς τρωθείσης Δικαιοσύνης, ἀλλά ἀναμορφωτικός πρός θεραπείαν τοῦ ἀνθρώπου. Ἐν τῇ πράξει, ὅμως, ἡ ἐπιβολή ποινῶν, ἄν καί στοχεύει εἰς τήν ἀναμόρφωσιν τοῦ παραβάτου, ἐν τέλει ἐπιτυγχάνει μόνον τήν ἀπομόνωσιν αὐτοῦ ἐκ τοῦ λοιποῦ κοινωνικοῦ συνόλου, πρός προστασίαν αὐτοῦ ἀπό τῶν παραβάσεών του, ἐναπόκειται δέ εἰς τήν συνείδησιν τοῦ τιμωρουμένου νά καλλιεργήσῃ τόν ἔσω ἑαυτόν καί νά μετανοήσῃ, εἰς τήν ὁποίαν διαδικασίαν ἀδυνατεῖ νά εἰσέλθῃ ἡ ἀνθρωπίνη δικαιοσύνη, διό καί ἀτελής. Ἄς ἐπιτραπῇ εἰς τόν ὁμιλοῦντα νά εἴπῃ ὅτι αἱ ἀπόψεις αὗται τῶν Γάλλων διανοητῶν τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἐγκυκλοπαιδισμοῦ καί τοῦ Διαφωτισμοῦ προῆλθον ἐξ ἀντιδράσεως πρός τήν Ρωμαιοκαθολικήν ἀντίληψιν περί ἀπονομῆς Δικαιοσύνης, ἡ ὁποία προβλέπει τήν ἀποκατάστασιν τῆς τρωθείσης Θείας Δικαιοσύνης ἐκ τῆς ἐπισυμβάσης ἁμαρτίας. Ὡς ἐκ τῆς ἀντιλήψεως ταύτης ἀνεπτύχθησαν, ἰδιαιτέρως εἰς τόν Μεσσαίωνα, διάφορα συστήματα ἀπονομῆς -ἤτοι βιαίας ἐπιβολῆς- τῆς κατά τήν δυτικήν ἀντίληψιν Θείας Δικαιοσύνης ὑπό τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, γεγονός τό ὁποῖον προεκάλεσε τήν ἀντίδρασιν τῆς διανοήσεως, ἐκφρασθεῖσαν, καί ἐπί τοῦ θέματος τούτου, παραλλήλως πρός ἄλλα κοινωνικά ζητήματα, ὑπό τοῦ Ἐγκυκλοπαιδισμοῦ καί τοῦ Διαφωτισμοῦ. Αἱ ἀπόψεις αὗται εἶναι ἄγνωστοι εἰς τήν Θεολογίαν τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς, ἡ ὁποία θεωρεῖ τήν ἀπονομήν τῆς δικαιοσύνης ὡς μέσον παιδαγωγίας, θεραπείας τοῦ ἁμαρτωλοῦ καί ἀναμορφώσεως αὐτοῦ, δι’ αὐτό καί πρός τοῦτο χρησιμοποιεῖ τήν ἔννοιαν τῆς ἐξατομικευμένης ποιμαντικῆς, ἤτοι τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ εὐαγγελίου διά τῆς ἀσκήσεως τῆς οἰκονομίας, δηλαδή τῆς ἐξοικονομήσεως τῶν πραγμάτων, ὄχι βεβαίως ὑπό τοῦ πιστοῦ αὐτοβούλως, ἀλλά ὑπό τήν καθοδήγησιν τοῦ καταλλήλου κληρικοῦ, πρός βοήθειαν καί ἀναμόρφωσιν τοῦ παραβάτου, τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Ὡς ἐκ τούτου, ἡ Ὀρθόδοξος Ἀνατολή δέν ἐγνώρισε τάς καταστάσεις τῆς Δύσεως περί ἀπονομῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης, ἡ ὁποία, βεβαίως, δυτική, ἔχει τάς καταβολάς της εἰς τήν ρωμαϊκήν περί δικαίου ἀντίληψιν. Κατακλείων τήν παρέκβασιν ταύτην ὀφείλω νά σημειώσω ὅτι εἰς τόν ἀρχαῖον ἕλληνα λόγον τό ρῆμα “τιμωρῶ” σημαίνει “βοηθῶ”, ἡ δέ “τιμωρία” βοήθεια, ὡς οἱ ὅροι οὗτοι χρησιμοποιοῦνται εἰς τά ρητορικά καί ἱστορικά κείμενα τῆς κλασικῆς ἀρχαιότητος, ὅπερ λίαν ἐνδεικτικόν καί χαρακτηριστικόν τῆς ἀληθοῦς ἐννοίας καί στοχοθεσίας τῆς τιμωρίας.
***
Γνωρίζετε καλῶς, ἐκλεκτή ὁμήγυρις, ὅτι ἡ δικαιοσύνη εἶναι βασικόν αἴτημα τοῦ ἀνθρώπου γενικῶς, ἰδιαιτέρως ὅμως τῆς Χριστιανικῆς πίστεως. Εἶναι κάτι τό ὁποῖον ἐνδιαφέρει πολύ ὅλην τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καί ὅλην τήν ἀνθρωπότητα. Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ σαφῶς παραγγέλλει: «δικαιοσύνην μάθετε οἱ ἐνοικοῦντες ἐπί τῆς γῆς», ὁ δέ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐμακάρισε τούς πεινῶντας καί διψῶντας τήν δικαιοσύνην καί ὑπεσχέθη ὅτι θά χορτασθοῦν, ὄχι βεβαίως διά τροφῆς ὑλικῆς, ἀλλά διά τῆς διαπιστώσεως ὅτι ἡ δικαιοσύνη ἐπικρατεῖ καί ἐφαρμόζεται. Θά χορτάσουν, λοιπόν, ἀπό δικαιοσύνην.
Ἡ περί δικαιοσύνης ἀντίληψις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ὅμως διαφορετική ἀπό τήν περί δικαιοσύνης ἀντίληψιν τοῦ κράτους καί τῶν πολιτῶν. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θεωρεῖ δίκαιον νά εἶναι ὅλα ὅπως κατεσκεύασεν αὐτά ὁ Θεός, χωρίς ὁ ἄνθρωπος νά ἀδικῇ ἄλλον ἄνθρωπον ἤ ἄλλο δημιούργημα.
Ἑπομένως, θεωρεῖ δίκαιον ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, τό νά ἀναμορφωθῇ, ὡς εἴπομεν προηγουμένως, εἰς τήν ὀρθήν κατάστασιν πᾶσα ἀνωμαλία, πᾶσα ἐκτροπή ἀπό τοῦ ὀρθοῦ καί τοῦ πρέποντος. Ἐν ἄλλοις λόγοις, ἡ ἀπόδοσις τοῦ δικαίου ἐν τῇ ἡμετέρᾳ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ ἔχει ὀντολογικόν περιεχόμενον, ἀποσκοπεῖ εἰς τήν ὀντολογικήν ἐπανόρθωσιν πάσης φθορᾶς τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς φύσεως. Καθώς λέγει τροπάριόν τι, ὁ σκοπός τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἶναι «εἰς τό ἀρχαῖον κάλλος ἡμᾶς ἀναμορφώσασθαι».
Γενικώτερον δέ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Δίκαιος Κριτής, ἡ κεφαλή τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀφθαρτοποιεῖ ὅσα ὑπέκυψαν εἰς τήν φθοράν, ἀνιστᾷ ὅσα ὑπετάγησαν εἰς τόν θάνατον, ἀνακαινίζει ὅσα ἐπαλαιώθησαν, ἀναγεννᾷ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καί αἰωνίῳ ὅσα ἐγεννήθησαν ἐν σώματι ἔχοντι ὅρια χρονικά. Καί πράττει αὐτό διά τῆς προσκλήσεώς Του πρός ὅλους ἡμᾶς νά μετάσχωμεν μυστηριακῶς καί οὐσιαστικῶς εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ὅλη, λοιπόν, ἡ προσπάθεια τοῦ χριστιανοῦ διά τήν ἐφαρμογήν τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι προσπάθεια τιμωρίας τῶν παραβατῶν ἤ ἀποζημιώσεως τῶν παθόντων, ἀλλά προσπάθεια θεραπείας τῶν τραυμάτων, τῶν φθορῶν καί ὅλων τῶν μεταπτωτικῶν ἀλλοιώσεων. Εἶναι δηλαδή προσπάθεια ἐπαναφορᾶς τῶν πληγωμένων ἀνθρώπων καί τῆς τραυματισμένης φύσεως εἰς τήν προπτωτικήν κατάστασιν.
Ἀπό τῆς ἀπόψεως αὐτῆς διά τόν χριστιανόν ὁ θύτης καί τό θῦμα εἶναι ἐξίσου θύματα τῆς φθορᾶς καί ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ θέλει «πάντας σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν». Θέλει, δηλαδή, τήν ἀναμόρφωσιν ὅλης τῆς δημιουργίας εἰς τήν πρό τῆς εἰσόδου τοῦ κακοῦ εἰς τόν κόσμον θεοδημιούργητον κατάστασιν. Αὐτή ἡ ὑπερτάτη καί φιλάνθρωπος ἔννοια τῆς κατά νόμον καί διά νόμου ἀποδόσεως τῆς δικαιοσύνης συνδυάζεται μέ τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, μέ τήν Θείαν Χάριν, διότι κυριαρχεῖται ἀπό τήν ἐπιθυμίαν τῆς σωτηρίας ὅλων, τῆς ἐπανόδου δηλαδή ὅλων εἰς τήν «δικαίαν» κατάστασιν τῆς ἐν ἀγάπῃ κοινωνίας πρός ἀλλήλους καί πρός τόν Θεόν, συμφώνως πρός τήν ἀρχικήν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ.
Ἡμεῖς ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ ὡς κριτήριον ἀποδόσεως τοῦ δικαίου ἔχομεν τήν προτροπήν τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης, ὁ ὁποῖος δογματίζει ὅτι ὁ Θεός διά τό δημιούργημά Του, τόν παραβάντα τάς ἐντολάς καί τό Θέλημά Του, ἄνθρωπον “πλήττει συμπαθῶς καί σπλαγχνίζει θερμῶς“. Καί ὁ Ὀρθόδοξος νομικός, ἀποφαίνεται, βάσει τοῦ κρατοῦντος νόμου, πού εἶναι ἡ ἐπιβολή τιμωρίας ἀλλά καί μέ θερμήν εὐσπλαγχνίαν, ἤτοι διά τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ταυτίζεται μέ τήν ἀνέκφραστον εὐσπλαγχνίαν καί πρόνοιαν διά τόν ὑπ’ Αὐτοῦ πλαστουργηθέντα ἄνθρωπον πρός μετάνοιαν, ἀλλαγήν νοῦ, τρόπου σκέψεως καί ζωῆς.
Βάσει τοῦ ἀνωτέρω κριτηρίου τῆς μέ συμπάθειαν καί θέρμην εὐσπλαγχνίας ἐπιβολῆς ποινῆς, ἡ ἱερότης τῆς κοινωνικῆς ἀποστολῆς σας διά τήν ἀπονομήν τοῦ δικαίου καί ἡ ὑψηλή ἰδιότης σας ἐπιβάλλουν εἰς τήν ἐλαχιστότητά μου τήν ἐπισήμανσιν τῆς ὑπερόχου ἀναμορφωτικῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐκδηλοῦται μέ θέρμην εὐσπλαγχνίας, ὡς κενωτική, θυσιαστική, ἀγαπητική καί θεραπευτική ἐπέμβασις Αὐτοῦ. Ἡ ἐκδήλωσις τῆς ἀποκαταστατικῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ γίνεται ἀντιληπτή ὡς ἐπανόρθωσις εἰς ἐκεῖνο τό ὁποῖον εἶναι πρέπον καί ἄρα δίκαιον νά ὑπάρχῃ ἐπί τῇ βάσει τοῦ ἀρχικοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ. Ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ἀποκαταστατικήν της ἐκδήλωσιν δέν κατακρίνει, δέν τιμωρεῖ, δέν ἀνταποδίδει κακόν ἀντί κακοῦ πρός παιδαγωγίαν ἔστω, ἀλλά σώζει εὐσπλάγχνως τόν κόσμον, ὁ ὁποῖος εἶναι δημιούργημα καί σπλάγχνον τοῦ Θεοῦ. «Σώζει» σημαίνει «διορθώνει τάς συνεπείας τῶν ἀνθρωπίνων λαθῶν». Ἀποτελεῖ συνεπῶς ὀντολογικήν ἀποκατάστασιν τῶν βλαβῶν τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου, ἀποκατάστασιν δηλαδή εἰς τό πρωτόπλαστον καί ἀρχαῖον κάλλος τοῦ ἀνθρώπου, εἰς τήν ἁρμονίαν τῆς σχέσεως αὐτοῦ μετά τῆς ὅλης δημιουργίας καί πρωτίστως εἰς τήν κοινωνίαν αὐτοῦ μετά τοῦ Θεοῦ καί τῶν εἰκόνων τοῦ Θεοῦ, τῶν συνανθρώπων του, τοῦ πλησίον του.
Εἶναι βεβαίως ἄδικος ἡ ἀνατροπή αὐτῶν τῶν τριῶν ἁρμονικῶν καί εἰρηνικῶν σχέσεων, ἀλλ᾽ ἡ δικαιοσύνη τοῦ δικαίου Θεοῦ δέν ἐπικεντροῦται εἰς τήν ἀναπόφευκτον ἀνταποδοτικήν τιμωρίαν τῶν ἀμετανοήτων ἀνατροπέων αὐτῆς τῆς ἁρμονίας, ἀλλά εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῶν ἀνατραπεισῶν ἁρμονικῶν σχέσεων. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός δέν τιμωρεῖ τούς κακούς, ἀλλά δέχεται ἀδιαμαρτυρήτως τήν σταύρωσιν ἀπό αὐτούς καί οὕτω σώζει τούς πάντας. Ὁρᾶται πάσχων, καί ὅμως προσφέρει τήν δι᾽ ἑαυτοῦ, Θεανθρώπου ὄντος, καταλλαγήν τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεόν, τήν συγχώρησιν πρός τούς σταυρωτάς Του, τήν ἀποδοχήν τῆς μετανοίας τοῦ ληστοῦ, τήν ἀπολύτρωσιν ὅλων τῶν φύσει καί δυνάμει νεκρῶν ἀπό τῶν δεσμῶν τοῦ θανάτου διά τῆς ἀναστάσεως Αὐτοῦ, τήν σύν Αὐτῷ αἰωνιότητα ἐν Θεῷ. Ἤτοι αὐτό τό ὁποῖον τό ἀρχικόν σχέδιον τοῦ Θεοῦ διά τόν ἄνθρωπον καί τόν κόσμον περιελάμβανε, καί τό ὁποῖον ὁ ἐπαναστατήσας καί αὐτονομηθείς ἄνθρωπος ἠρνήθη καί διά τοῦτο ἀπώλεσεν.
Αὐτή εἶναι ἡ διά τῆς Χάριτος, διά τῆς θερμῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ Θεοῦ, ἀπονομή τῆς δικαιοσύνης, ἡ ὁποία θεωρεῖται ἴσως ὑπό τῶν πολλῶν, ὡς οὐτοπία, μή ἐφαρμόσιμος, διότι οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι ὀλίγα γνωρίζομεν καί περισσότερον ὀλιγότερα δυνάμεθα νά βιώσωμεν ὅσον ἀφορᾷ εἰς τήν διά τῆς Χάριτος ἀπόδοσιν τῆς τελείας δικαιοσύνης, ἡ ὁποία εἶναι θεία καί ἀκατάληπτος, ὅπως τέλειος καί ἀκατάληπτος εἶναι ὁ μόνος Δυνατός Θεός, ἡ πηγή πάσης δικαιοσύνης. Ἐν τελικῷ, βεβαίως, σκοπῷ καί ἡ ἀνθρωπίνη δικαιοσύνη, τήν ὁποίαν μετά θερμοῦ ζήλου καί πολλοῦ κόπου ὑπηρετεῖτε ὁ καθείς σας, ἀπό τῆς θείας δικαιοσύνης ἐμπνεομένη καί ταύτης εἰκόνα ἀποτελοῦσα, ἀποβλέπει εἰς τήν ἐν τῷ μέτρῳ τοῦ δυνατοῦ ἀποκατάστασιν τοῦ δικαίου, δηλαδή ἐκείνου τό ὁποῖον ἔδει νά ὑπάρχῃ ἐάν δέν συνέβαινεν ἡ παράβασις, ἐάν δέν ἐμεσολάβει ἡ δυσαρμονία τῆς ἁμαρτίας ἤ τοῦ κακοῦ, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ὁπωσδήποτε ἀδικίαν. Ἐνεργεῖτε ὅμως σεῖς πάντες, ὡς ὀφείλετε ἄλλωστε, ἐπί τῇ βάσει τεθεσπισμένων ὑπό τῆς ἑκασταχοῦ Πολιτείας καί τῆς διεθνοῦς κοινότητος νόμων καί διατάξεων καί ἐγκυκλίων. Αὐτή εἶναι ἡ διά νόμου δικαίωσις. Βεβαίως ἡ ἐφαρμογή εἶναι ὑποχρεωτική καί ἐνίοτε παρά τήν βούλησιν τοῦ ἐφαρμόζοντος, τοῦ καταδικαζομένου. Εἰς δέ τήν περίπτωσιν τοῦ θείου νόμου, κατά τόν Ἅγιον Μάξιμον τόν Ὁμολογητήν, εἶναι ἤ πρέπει νά εἶναι ἐλευθέρα, ὥστε νά εἴμεθα οἱ ἐφαρμόζοντες ὄχι δοῦλοι ἀλλά τέκνα φωτόμορφα τοῦ Θεοῦ. Συμπληρώνει μάλιστα ὅτι ἡ ἐφαρμογή πρέπει νά εἶναι τοσοῦτον ἐλευθέρα ὥστε νά μή ὑπολογίζῃ ἀνταμοιβήν, διότι τότε εἴμεθα μισθωτοί καί οὐχί τέκνα Θεοῦ.
Ἐπί πλέον, ὁ πεπερασμένος διό καί μεταβλητός κατά τάς περιστάσεις καί κοσμικῶς κρινομένας ἀνάγκας ὑπό τῶν ἑκασταχοῦ Πολιτειῶν καταρτιζόμενος νόμος ἔχει πρόσκαιρον χαρακτῆρα, διό καί συνεχῶς αἱ νομοθεσίαι μεταβάλλονται. Ὁ νόμος τῆς Χάριτος, ἐρειδόμενός ἐπί τοῦ αἰωνίαν ἀξίαν ἔχοντος Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, εἶναι παραμόνιμος. Ὁ δέ συνδυασμός τῶν δύο καταστάσεων, τοῦ νόμου καί τῆς Χάριτος, ἀποτελεῖ τό ἀσφαλές κριτήριον ἀποδόσεως τῆς δικαιοσύνης εἰς τάς συγχρόνους κοινωνίας.
Μετά ταῦτα δυνάμεθα νά κατανοήσωμεν διά τί ἡ ἀνθρωπίνη δικαιοσύνη δέν ἔχει τόσον ριζικάς βλέψεις. Διά τί αἱ δυνατότητές της εἶναι περιωρισμέναι. Διά τί δέν ἐπαναφέρει εἰς τήν ζωήν τόν θανατωθέντα ὑπό τῆς ἁμαρτίας, δέν θεραπεύει τάς πληγάς τοῦ δράστου, τοῦ προσβεβλημένου ὑπό τοῦ κακοῦ. Διά τί ἀποζημιώνει μέχρι τινός βαθμοῦ, ὑλικῶς καί ἠθικῶς, τό θῦμα καί δι᾿ ἐπανορθωτικῶν ποινῶν προσπαθεῖ νά ἐντάξῃ τόν θύτην εἰς τά συμμορφούμενα πρός τούς νόμους μέλη τῆς κοινωνίας.
Ἐπιγραμματικῶς καί συμπερασματικῶς θά ἠδύνατο νά ἐπισημανθῇ: Τό δίκαιον τοῦ νόμου ἐπιβάλλει. Τό δίκαιον τῆς Χάριτος ἐλευθερώνει.
Ἀλλά ἀκόμη καί μέ αὐτάς τάς περιωρισμένας δυνατότητας καί σκοποθεσίας αὐτῆς ἡ κοσμική δικαιοσύνη εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητος διά τήν εὔρυθμον κοινωνικήν ζωήν τῆς μεταπτωτικῆς κοινωνίας μας. Ἐάν ἀποκατασταθῇ ἡ προπτωτική ζωή δέν χρειάζεται πλέον ἡ ἀνθρωπίνη δικαιοσύνη. Εἶναι γνωστός ὁ λόγος: «δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται», ὅπως ἀνεφέρθη καί ἀνωτέρω. Ἀλλά δέν ἀναμένεται ἐπί τῶν ἡμερῶν μας οὔτε μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος τούτου αὐτή ἡ ἀναμόρφωσις τῶν πάντων εἰς τήν δικαίαν κατά Θεόν κατάστασιν. Ὅθεν, εἶναι ἀπαραίτητος ἡ ἀνθρωπίνη δικαιοσύνη ἕως τῶν ἐσχάτων χρόνων τῆς ἐπιγείου ζωῆς τῆς ἀνθρωπότητος.
Ἀτυχῶς, γινόμεθα καθημερινῶς μάρτυρες τῆς ἀδικίας τῶν δυναμένων νά ἀδικήσουν ἀτιμωρητί, εἰς βάρος τῶν μή δυναμένων νά προασπίσουν τό δίκαιόν των. Βεβαίως, εἶναι γνωστόν ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἐκ τῆς διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί ἐκ τῆς προσωπικῆς μας πείρας, ὅτι μερικοί ἄνθρωποι προτιμοῦν τήν ἄδικον κατάστασιν, παρά νά ζητήσουν τήν δικαίωσίν των ἀπό τόν Θεόν. Δέν ἀποδέχονται τήν ἐπανορθωτικήν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, παρ᾿ ὅλον ὅτι αὐτή, ἐκ σεβασμοῦ πρός τήν ἐλευθερίαν των, δέν ἐνεργεῖται ἐξαναγκαστικῶς, ἀλλά προσφέρεται θυσιαστικῶς. Προτιμοῦν τήν ἄδικον δι᾿ αὐτούς φθοράν καί τόν θάνατον καί ὄχι τήν δικαίαν κατά τό σχέδιον τοῦ Θεοῦ ἀναμόρφωσιν. Ὁ καθείς εἶναι ὑπεύθυνος διά τήν ἐπιλογήν του καί δι᾿ ὅλα ὅσα αὐτή συνεπάγεται. Πρός ἀντιμετώπισιν αὐτῆς τῆς καταστάσεως καί ἰδίᾳ πρός προστασίαν τῶν ἀδικουμένων καί ἐπιβολήν ἀποτρεπτικῶν κυρώσεων κατά τῶν ἀδικούντων τά κράτη καί ἡ ὑπερκρατική Εὐρωπαϊκή Ἕνωσις ἔχουν ἱδρύσει τά δικαστήρια, εἰς τά ὁποῖα θητεύετε ὅλοι σας οἱ νομικοί ποικιλοτρόπως.
Ἐλλογιμώτατοι νομικοί,
Ὅλα αὐτά, βεβαίως, εἶναι γνωστά καί οἰκεῖα εἰς σᾶς καί ἀποτελοῦν καθημερινόν βίωμά σας. Ὑπεισῆλθεν ὅμως ὁ ἄκρῳ δακτύλῳ ἁψάμενος τῆς νομικῆς ἐπιστήμης ὁμιλητής τῆς παρούσης ἑσπέρας εἰς τόν χῶρον σας, διά νά συνδέσῃ τάς δύο περί δικαιοσύνης ἀντιλήψεις, τάς ὁποίας ἡμεῖς βιοῦμεν ἀφ᾿ ἑνός ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας καί ἀφ᾿ ἑτέρου ὡς μέλη τῆς κοινωνίας.
Εἶναι γνωστόν ἐκ τῆς ἐμπειρίας μας ὅτι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἐπαναστατήσει κατ᾽ ἀλλήλων καί ἀμφισβητοῦν τήν ἰσότητα καί τά δικαιώματα τοῦ συνανθρώπου. Ὄχι δέ μόνον ἀμφισβητοῦν διά λόγων, ἀλλά καί τά παραβιάζουν δι᾽ ἔργων. Εἰς αὐτάς τάς οὐχί ὀλίγας ἀτυχῶς περιπτώσεις, καλεῖσθε σεῖς, ὡς ὄργανα τῆς κοινωνίας, τοῦ νόμου, καί τῆς θείας θελήσεως, τῆς Χάριτος, νά ἀποκαταστήσετε τό τρωθέν δίκαιον ὁτέ μέν τιμωροῦντες τόν δράστην, ὁτέ δέ ἀποδιδόντες εἰς τόν προσβληθέντα τήν τιμήν, ὁτέ δέ ἀποκαθιστῶντες τήν ἄσκησιν τῶν ἀφαιρεθέντων δικαίων.
Πράγματι τό ἔργον σας εἶναι σπουδαιότατον καί κοινωνικῶς ἀπαραίτητον, διότι χωρίς δικαιοσύνην αἱ κοινωνίαι βαδίζουν πρός τήν διάλυσιν.
Ἀνήκει εἰς σᾶς, ὡς σύνολον καί εἰς ἕκαστον ἀπό κεχωρισμένως, δίκαιος ἔπαινος, διότι ἐπωμίσθητε τό δυσχερές, ἀλλά καί ὑψηλότατον ἔργον τῆς ἀπονομῆς τῆς δικαιοσύνης.
Ἀλλά δέν χρειάζεται νά λεχθοῦν περισσότερα, διότι ἡ ἐξιδιασμένη κατάρτισις ἑκάστου ἐξ ὑμῶν, σᾶς ἐπιτρέπει νά κατανοήσετε πλήρως τήν ὑφήν τῶν προβλημάτων καί νά ἀντιμετωπίζετε αὐτά μέ τό κριτήριον τοῦ Συντάγματος καί τῶν νόμων, ἐν συνδυασμῷ πρός τήν συνείδησίν σας, ἡ ὁποία διαμορφοῦται διά τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας, καί πρέπει νά ἔχῃ τό ἰδικόν της μερίδιον εἰς τήν ἐπιδίωξιν τῆς ἐπικρατήσεως τῆς δικαιοσύνης.
Αὐτήν τήν δικαιοσύνην, διά τοῦ νόμου καί διά τῆς χάριτος, ὀφείλεται νά διακονεῖτε, ὅπως καί τό πράττετε, σεῖς ὅλοι, ὡς δικαστικοί λειτουργοί καί ὡς σῶμα λειτουργικόν τοῦ Δικηγορικοῦ Συλλόγου Μαγνησίας καί ἕκαστος ὡς νομική ὀντότης, ἐστεφανωμένη διά τῆς ἱερότητος τοῦ Ὀρθοδόξου Ἕλληνος Χριστιανοῦ. Ἰδού τό χρέος σας, ἰδιού ἡ εὐθύνη σας.
Οὕτως ἐνεργοῦντες καί τοιουτοτρόπως διακονοῦντες τήν δικαιοσύνην, διά νόμου καί χάριτος, γίνεσθε συνεργοί Θεοῦ εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν καί Αὐτῷ εὐάρεστον. Τοιουτοτρόπως διακονεῖτε τήν θείαν ἐντολήν: δικαιοσύνην μάθετε οἱ ἐνοικοῦντες ἐπί τῆς γῆς, καί ὡς ἐκ τούτου δικαιοῦσθε καί τοῦ μακαρισμοῦ τοῦ Χριστοῦ “μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί”, διότι ἐπιτελεῖτε ἔργον εἰρηνοποιοῦ, ἔργον τοῦ δικαιοκρίτου Κυρίου.
Σᾶς εὔχομαι, ἔμπνευσιν ὑπό τῶν χριστιανικῶν ἀρχῶν τῆς ἀναμορφωτικῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἐπιεικείας, ὑγιείαν καί μακροημέρευσιν καί πᾶσαν παρά Κυρίου βοήθειαν εἰς τό ἔργον σας καί εἰς τήν προσωπικήν ζωήν σας καί ἐκφράζω καί πάλιν τήν χαράν μου διά τήν συνάντησίν μας αὐτήν, ἡ ὁποία ἐπιβεβαιώνει τόν ἄρρηκτον σύνδεσμον Ἐκκλησίας καί Δικαιοσύνης, τῶν λειτουργῶν τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν λειτουργῶν τῆς δικαιοσύνης καί τήν ἀμοιβαίαν ἀγάπην καί ἐκτίμησιν.
Σᾶς εὐχαριστῶ διά τήν προσοχήν σας.
