ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ ΚΙΑΜΕΤΗ
ΣΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΕΚΘΕΤΗΡΙΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ
ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018
Ιδού η ώρα, που αληθεύει το όνειρο. Η ώρα, που ένα κόσμημα κατατίθεται στην ιερή κιβωτό της πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Η ώρα των εγκαινίων ενός μουσείου, που στεγάζει μεν τα όνειρα και τους οραματισμούς μας, κυρίως όμως αντιφωνεί το ήθος και το ύφος και το πρωτόκοπο κάλλος της παραδοσιακής μας δημιουργίας. Μεταλαμβάνουμε σήμερα άπληστα αυτής της ευφροσύνης, μοιραζόμαστε όλοι τον ενθουσιασμό, κοινωνούμε της χαράς.
Και εφ’ όσον συνηθίζεται να προηγείται της Κοινωνίας, λυτρωτική και παρήγορη συνάμα η εξομολόγηση, ιδού, φυλλομετρώ τούτη την ώρα το ημερολόγιο της καρδιάς μου, και ορθάνοιχτο το καταθέτω στην αγάπη σας.
Στην αρχή υπήρξε το όνειρο, που μετουσιώθηκε σε σκέψη, κι εξελίχθηκε στη συνέχεια σταδιακά σε έργο και δημιουργία. Πέρασαν ήδη δέκα χρόνια από τότε, και σήμερα επιστρέφω νοερά στην αφετηρία. Τότε, που η εμπιστοσύνη του Σεβασμιωτάτου μού ανέθεσε τα καθήκοντα Προϊσταμένου τούτης της Ενορίας. Τιμή και ενθουσιασμός τα πρώτα μου συναισθήματα, προσβλέποντας στη διακονία ενός τόπου καταξιωμένου από την απαράμιλλη ομορφιά της πηλιορείτικης φύσης, αλλά και εξαγιασμένου από τον πλούτο της ορθόδοξης εκκλησιαστικής του παράδοσης. Γρήγορα, ωστόσο, την πρώτη εντύπωση διαδέχθηκε η σκληρότητα των δεδομένων. Με περίμενε αναμέτρηση με μια πραγματικότητα εγκατάλειψης και χάους, επώδυνη και μεγάλη για να χωρέσει στον ορίζοντα των αντοχών μου. Εκκλησιαστικοί χώροι λεηλατημένοι από τον χρόνο, και παραδομένοι στη φθοροποιό του επέλαση. Kειμήλια, που είχαν φορέσει κατάσαρκα τους αιώνες, σκεβρωμένα, λησμονημένα κάποιες φορές σε σιωπηλές και αραχνιασμένες γωνιές. Δεν αποποιήθηκα τη δυσβάσταχτη ευθύνη. Την ανέλαβα με επίγνωση, ώστε όχι μόνο να διευθετηθούν με χρηστή διαχείριση οι όποιες ατασθαλίες, να επισημανθούν τα προβλήματα, να καταγραφούν και να αποκατασταθούν τα ελλείμματα, αλλά και να αξιοποιηθεί στο έπακρο η ακίνητη εκκλησιαστική περιουσία της περιοχής. Εξέλαβα την ευθύνη ως ευκαιρία και πρόκληση μαζί.
Και ιδού η αντίδοση. Η ενδελεχής επιτόπια έρευνα ανοίγει τα μάτια μας στο θαύμα, σ’ έναν αρίφνητο πολιτιστικό θησαυρό, και εδραιώνει στη συνείδησή μας το όραμα. Η Μακρυνίτσα, πρότυπο θρησκευτικό πάρκο. Ανάδειξή της σε τόπο ιδανικό για θρησκευτική περιήγηση, για μετάγγιση από μια ζωντανή φλέβα εκκλησιαστικής ζωής, που δεν στερεύει ποτέ στη μακραίωνη διαδρομή των καιρών.
Εδώ, μέσα σε καταιονισμό πολύπτυχης ομορφιάς και ευλογίας, η θρησκευτική πίστη μπορεί να μιλάει εύγλωττα στην ψυχή των ανθρώπων. Όπως τότε, που η ευφορία της ψυχής χύθηκε κι αποτυπώθηκε στην πέτρα και το ξύλο. Παλιές εκκλησιές, εξωκκλήσια, μοναστήρια, αποτελούν μια ζωντανή μαρτυρία της άδολης πίστης και της ευλάβειας των πατέρων μας, μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενεές. Μπορεί να τα βλέπει σήμερα ο επισκέπτης, και να πλαταίνει μέσα του η συνείδηση της διάρκειας και της συνέχειας της φυλής του. Και αυτά να μιλούν στην καρδιά του, να κατανύσσουν την ψυχή του μόνα τους, λειτουργώντας αυθεντικά με τον τρόπο το δικό τους τον ένθεο, τον καθαγιασμένο από την πάντιμη παράδοση της Ορθοδοξίας μας.
Έτσι θεμελιώθηκε ο στόχος, και ευθύς αρχίζει ο αγώνας. Επιβεβαιώνεται στην πράξη η δύναμη της θερμής προσευχής, αλλά και η αποτελεσματικότητα της σκληρής δουλειάς. Ίσως δεν υπάρχει πιο δόκιμος όρος, για να συνοψίσει, αλλά και να αποδώσει την ένταση της προσπάθειας, και να περιγράψει τον ψυχοσωματικό κόπο, από τον ψαλμικό στίχο «ο ζήλος του οίκου Σου κατέφαγέ με».
Όντως, «ηγάπησα την ευπρέπειαν του οίκου Του», γι’ αυτό και προτεραιότητά μας θέσαμε το ανακαινιστικό έργο των ναών, την ανάδειξη της βυζαντινής μεγαλοπρέπειάς τους, έτσι ώστε η βαθειά κατανυκτική τους ατμόσφαιρα να κατακλύζει τον επισκέπτη, να τον συγκλονίζει, και να μετουσιώνει κάθε αισθητική του συγκίνηση σε βίωμα λυτρωτικό.
Ξεκινήσαμε από τον κεντρικό Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με τον εσωτερικό ελαιοχρωματισμό, την επισκευή του δαπέδου, και την κατασκευή ξυλόγλυπτων επίπλων στο Ιερό Βήμα. Τοποθετήθηκαν νέα ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια και καθίσματα, καινούργιοι τάπητες και άμφια Αγίας Τραπέζης, καινούργια ιερά σκεύη και μικροφωνική εγκατάσταση. Οι ευεργετικές παρεμβάσεις συνεχίστηκαν στο Ιερό Παρεκκλήσιο του Αγίου Χαραλάμπους, που έδινε την εικόνα εγκαταλελειμμένης αποθήκης. Διαμορφώθηκε πια σε ένα μικρό, ζεστό, πλήρως αγιογραφημένο και εξοπλισμένο παρεκκλήσιο. Το Αρχονταρίκι, ένας άδειος μέχρι πρότινος χώρος, διακοσμήθηκε και, με την προμήθεια κατάλληλου εξοπλισμού και την κατασκευή επίπλων, μεταμορφώθηκε σε μια ζεστή εστία για την Ενορία και τους επισκέπτες.
Για τον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου, το σύμβολο της πλατείας του χωριού, που υποδέχεται καθημερινά δεκάδες προσκυνητών, προσφέροντάς τους μια πρώτη γνωριμία με την Εκκλησιαστική Ιστορία της Μαγνησίας, εκπονήθηκε μελέτη συντήρησης, υποβλήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού, εντάχθηκε σε πρόγραμμα και υλοποιήθηκε η πλήρης ανακαίνιση του κτιρίου.
Και για το Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Κακουνά, που παλαιότερα υπήρξε ενοριακός ναός ακμάζουσας συνοικίας της Μακρυνίτσας, έγινε μελέτη πλήρους ανακαινίσεως, υποθεμελίωση, τσιμεντοενώσεις, καινούργια σκεπή και ηλεκτρολογική εγκατάσταση, συντήρηση τέμπλου, τοιχογραφιών και εικόνων, κατασκευή επίπλων, ελαιοχρωματισμός, σοβατίσματα εσωτερικών τοιχωμάτων. Τώρα αποτελεί ένα στολίδι στην καταπράσινη βουνοπλαγιά της Μακρυνίτσας, που αναδίδει άρωμα Αγίου Όρους. Και ενώ τα μάτια του επισκέπτη απολαμβάνουν το τοπίο, το πνεύμα του παραδίνεται σε σιωπηλούς ένθεους διαλογισμούς, και η ψυχή του παρασύρεται σε αναβαθμούς κατάνυξης και πνευματικής ομορφιάς.
Εκπόνηση μελέτης και επιτυχή ένταξη σε πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού έγινε και για τον διώροφο Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου και Αγίων Πάντων. Ήδη ολοκληρώθηκε πλήρως η ανακαίνισή του με πρόγραμμα χρηματοδότησης ύψους 470.000 ευρώ, που εξασφαλίστηκε χάρη στις ενέργειες της τότε Γενικής Γραμματέως του Υπουργείου, κυρίας Λίνας Μενδώνη, την οποία θερμά ευχαριστούμε. Επίκειται ο καιρός, που θα ανοίξει σε όλους τους επισκέπτες, προκειμένου να θαυμάσουν τον μοναδικό διώροφο Ναό της περιοχής με τις καταπληκτικές αγιογραφίες, τις φιλοτεχνημένες με όλο το μεράκι και τη στοργή ανθρώπων πυρπολημένων από αγάπη για την Ορθοδοξία.
Και ιδού η κορωνίδα της προσπάθειάς μας, η δημιουργία του Μουσείου Εκκλησιαστικών Κειμηλίων. Πρόκειται για έναν χώρο σύγχρονο, ζεστό και φιλόξενο στην κεντρική πλατεία του χωριού, που θα λειτουργήσει με στόχο τη διαφύλαξη και προβολή του πολιτιστικού Εκκλησιαστικού αποθέματος της Μακρυνίτσας. Ήδη στεγάζει πλήθος ιερών εικόνων επιφανών ζωγράφων, όπως του Θεοφίλου, ικανό αριθμό ιερών σκευών, επιταφίους, λάβαρα, πολύτιμα ιερά άμφια, παλαίτυπα λειτουργικά βιβλία, ξυλόγλυπτα βημόθυρα και απαράμιλλα σε τέχνη τμήματα τέμπλων, ιεροσολυμιτικά προσκυνητάρια, κυρίως, όμως, το μαρμαρόγλυπτο της Παναγίας της Οξείας Επισκέψεως. Τούτο το έργο μαρτυρεί μεν την Βυζαντινή προέλευση της ομώνυμης Μονής, αποτελεί, όμως, το κατ’ εξοχήν σύμβολο του Εκθετηρίου, τονίζοντας την ολοζώντανη και κυριαρχική παρουσία της Παναγιάς μας σε τούτον τον τόπο, αλλά και την ταχεία και κραταιά Προστασία Της.
Εδώ, η λεπτομερειακή επεξεργασία του μαρμάρου και άλλοτε του ξύλου ή της ζωγραφικής απεικόνισης, δεν είναι επίδειξη. Αντίθετα, είναι ταπείνωση του ανθρώπου, που υποτάσσει την υπερούσια τέχνη του στην εξυπηρέτηση ενός υπέρτατου θρησκευτικού προορισμού. Όλα τονίζουν το μεταφυσικό περιεχόμενο, διαχέουν ένα εσωτερικό φως λειτουργικής προσευχής και άχρονης ακτινοβολίας, ενώ παράλληλα ταξιδεύουν τον επισκέπτη στα μονοπάτια της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του τόπου, από τα Βυζαντινά χρόνια ίσαμε τον 19ο αιώνα. Η κατανυκτική δε και υποβλητική ατμόσφαιρα του χώρου ανάγει την ψυχή στην μεταισθητική σφαίρα της πνευματικότητας.
Βέβαια, και άλλα στοιχεία κυριαρχούν στις προοπτικές μας, και προσδιορίζουν τους στόχους μας. Η εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων γνωριμίας των μαθητών με την εκκλησιαστική ιστορία, τέχνη, παράδοση και λατρεία, η εκπόνηση προγραμμάτων παράλληλων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, ιδίως κατά την θερινή περίοδο, η συνεργασία με το Λαογραφικό Μουσείο και το Κέντρο Περιβαλλοντολογικής Εκπαίδευσης Μακρυνίτσας, η εκπόνηση προγράμματος για οργανωμένες προτάσεις θρησκευτικής περιήγησης στη Μακρυνίτσα, η προοπτική αύξησης της τουριστικής επισκεψιμότητας με πολλαπλά οφέλη για τον τόπο και τους κατοίκους του, η δημιουργία ανάλογων δομών και σε άλλα μέρη του Πηλίου, μετά την πιλοτική λειτουργία αυτού του Μουσείου.
Αναπολώ τούτη την ώρα την πορεία που διανύθηκε έως τώρα, και σπεύδω να προφυλάξω και σας και τον εαυτό μου από έναν κίνδυνο που εμφωλεύει εδώ. Τον κίνδυνο της ενδόμυχης εγκαύχησης από μέρους μου, και τον κίνδυνο της εύκολης μομφής από μέρους σας, ακριβώς για την καύχηση αυτή. Γι’ αυτό επισημαίνω μια αλήθεια, ότι όσα καλά επιτυγχάνονται, είναι κατακτήσεις, που κατορθώνονται από κοινού. Με ευγνωμοσύνη μετράω τώρα πλειάδα προσώπων, που με πρόθυμη καρδιά και άγρυπνο νου συμμόχθησαν μαζί μου, και μου συμπαραστάθηκαν με γενναία συνείδηση ευθύνης.
– Τον νομικό σύμβουλο της Μητροπόλεώς μας κ. Μιχάλη Βασιλικό και την σύζυγό του Χρύσα Βασιλικού και τον κ.Δημήτριο Τσοπανούδη, για την εκπόνηση της πρώτης μελέτης του έργου, την συγκρότηση του σχετικού φακέλλου, την κατάθεσή του προς έγκριση, αλλά και για την παροχή νομικής και τεχνικής υποστήριξης μετά την έγκριση, κατά την υλοποίηση του προγράμματος.
– Τον διακεκριμμένο ξυλογλύπτη, γόνο ιστορικής οικογενείας ξυλογλυπτών, και επιστήθιο φίλο από τα φοιτητικά μου χρόνια, κ. Γιάννη Ανδραβιδιώτη και τους εκλεκτούς συνεργάτες του, τόσο για την Μουσειολογική Μελέτη και το άψογο αισθητικό αποτέλεσμα, όσο και για την εντιμότητά του στην οικονομική διαχείριση, το μεράκι, την φαντασία και εμπειρία στην εργασία του.
– Όλους τους τεχνικούς, ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς, μηχανολόγους-ψυκτικούς, γυψαδόρους, ελαιοχρωματιστές, γραφίστες, που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην κατασκευή του Μουσείου, αλλά και την ομάδα των συντηρητών, αποτελούμενη από τους κ. Μάνια Μαργαριτώφ και Γιάννη Παπαϊωάννου για τις εικόνες, Καλλιόπη Καβάσιλα για τους επιταφίους, Νίκο Κωστόπουλο και Μιχάλη Κοντοτόλη για τα ιερά σκεύη, Γιάννη και Ελευθέριο Ανδραβιδιώτη για τα ξυλόγλυπτα, Χαρίλαο Γραμματικό από την ομάδα συντήρησης έργων τέχνης Μουσείου Μπενάκη για τα παλαίτυπα.
– Τους επιστημονικούς συνεργάτες από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών και το Μουσείο Μπενάκη για τις συμβουλές και την προθυμία συνεργασίας μαζί μας.
– Τον πατέρα Ακάκιο, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακρυνίτσας, και τη νεωκόρο του Ναού, κ. Γεωργία Μάνου.
– Το λογιστικό γραφείο του κ. Ευθυμίου Βέτσικα και τους εκλεκτούς συνεργάτες του.
– Την εκλεκτή επιστήμονα κ. Μαρία Νάνου, με την πολύχρονη εμπειρία στη μελέτη της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και των κειμηλίων της Μακρυνίτσας, για την καθοριστική συμβολή της στο έργο μας, αλλά και τους εκλεκτούς συνεργάτες του Σεβασμιωτάτου και του φορέα πολιτισμού «Μαγνήτων Κιβωτός», κ. Νικόλαο Τσούκα, πρώην Κοινοτάρχη Μακρυνίτσας, και κ. Αλέξανδρο Καπανιάρη, για την πολύτιμη και πολύπλευρη εθελοντική και ανιδιοτελή συνεργασία.
-Τους κληρικούς και λαϊκούς υπαλλήλους της Μητροπόλεώς μας, για την αγόγγυστη συνεργασία τους κατά την υλοποίηση του έργου, αλλά και για την προετοιμασία του συνεδρίου και της τελετής των εγκαινίων. Ιδιαίτερα τον π. Ρωμανό Ζέρβα για την καταγραφή και διαφύλαξη όλων των κειμηλίων, τον π. Γεώργιο Αναγνωστόπουλο για τις μεταφράσεις στα αγγλικά, την αδελφή Αρχαγγέλη από την Ι. Μ. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αγ. Γεωργίου Νηλείας για την καθοριστική συμβολή της στην συγγραφή και διόρθωση κειμένων, τον π. Χαρίλαο Παπαγεωργίου για την παρουσίαση της εκδήλωσης, τα μέλη της πνευματικής μου οικογένειας, π. Μάξιμο, π. Ιγνάτιο, π. Σεραφείμ, π. Καλλίνικο, για την συνοδοιπορία τους στην σταυροαναστάσιμη ιερατική μου διακονία.
-Την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας για την άψογη και καρποφόρο συνεργασία.
– Τις Δημοτικές και Αστυνομικές αρχές, Τροχαία και Ασφάλεια, για την προετοιμασία της εκδήλωσης. Τους μουσικούς για το καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Αλλά και όλους τους παρευρισκομένους, εισηγητές του συνεδρίου, εκπροσώπους Ιερών Μητροπόλεων, ιερείς, μοναχούς και μοναχές, άρχοντες, φίλους συνεργάτες, καθώς και το ευλογημένο και αγαπητό μου ποίμνιο της Μακρυνίτσας.
– Κατ’ εξοχήν, βέβαια, και εκ βάθους καρδίας ευχαριστώ τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, για την ανοχή και την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό μου, για την ελευθερία που μου παρείχε στις κινήσεις και αποφάσεις μου, για την στήριξή του, αλλά και για την στάση του κοντά μου, που υπήρξε τόσο διακριτική, ώστε η προσευχή του να γίνεται κάποιες φορές πιο αισθητή από την παρουσία του.
Οπωσδήποτε, κανείς από όσους ανέφερα δεν επιζητούσε τις ευχαριστίες ή τις συγχαρητήριες προσρήσεις μου. Δική μου ήταν η ανάγκη για σεμνοπρεπή και ευγνώμονα έκφραση τιμής, σεβασμού και αγάπης στα πρόσωπά τους. Διότι, όπως εύστοχα παρατηρεί σύγχρονος στοχαστής, «Όποιος δουλεύει στο αμπέλι της Παράδοσης, δεν περιμένει από κανέναν έπαινο, ή δόξα ή μισθό. Ξέρει τη δουλειά του, ξέρει τί κάνει, και ξέρει τί προσδοκά. Μεθάει από την ομορφιά των σταφυλιών και τη γλύκα του κρασιού. Τρυγάει το αμπέλι και κερνάει, κι όλο κερνάει, χωρίς να περιμένει οι άλλοι να τον κεράσουν».
Απολαμβάνω κι εγώ τούτη την ώρα την αντίδοση της ταπεινής προσπάθειάς μου, το αίσιο τέλος ενός κοπιαστικού οδοιπορικού. Ενός έργου, που μπορεί να κριθεί, να συζητηθεί, να προβληματίσει, ωστόσο, θα στοιχειοθετεί μια πάλη ενάντια στο χρόνο και τη φθορά, θα λειτουργεί ως κιβωτός πατρογονικών θησαυρών για τις επερχόμενες γενεές. Θα ανασύρει μνήμες, θα ξαναζωντανεύει ανθρώπους, θα φωτίζει εποχές. Έτσι, άλλωστε, πλάθεται η παράδοση, έτσι συνεχίζεται η ιστορία. Έτσι μένουν αχνάρια στο πέρασμα, ρίζες στο κύλισμα του χρόνου.
«Ζωή σου είναι ό,τι έδωσες», έλεγε ο Σεφέρης. Και είναι αλήθεια, ότι έδωσα με επίγνωση όλη μου την ψυχή σ’ αυτό το έργο, όλη μου την αγάπη σε τούτον τον τόπο και τους ανθρώπους του, χωρίς να αποβλέπω σε κάποια αναγνώριση ή ανταπόδοση ή ανταμοιβή. Κοπίασα με ανιδιοτέλεια, αναλώθηκα με ζήλο, εν τούτοις πορεύτηκα αρκετές φορές στο μεθόριο της αμφισβήτησης και της αποδοκιμασίας. Βέβαια, η όποια πολεμική ή συκοφαντία με πλήγωσε προς στιγμήν, ίσως, να μου προσφέρθηκε και ως ευεργετική ευκαιρία ταπείνωσης. Έτσι, οι συγκυρίες επέτρεψαν να συνδέσω τον χώρο του Μουσείου με δυνατά προσωπικά μου βιώματα. Κατέθεσα εν πρώτοις εδώ τον πιο φιλόδοξο, ίσως, οραματισμό μου. Στέγασα τη χαρά και τον ενθουσιασμό μου, αλλά και τον πόνο μου και τα δάκρυα, κάποιες φορές και την απογοήτευσή μου. Εδώ βίωσα και την οδυνηρή αίσθηση της μοναξιάς μετά την αποτυχημένη προσπάθεια της επισκοπικής εκλογής μου. Εδώ και την χαρά της συνεργασίας, και την ικανοποίηση για το αποτέλεσμα του έργου. Εδώ η κάθε γωνιά είναι ποτισμένη με συναισθήματα από ‘κείνα, που δεν περιγράφονται, ούτε αποδίδονται με λόγια, απλά μας αγγίζουν, μας διαπερνούν και μας συνεπαίρνουν. Είναι αλήθεια ότι «διήλθομεν δια πυρός και ύδατος και εξήγαγεν ημάς εις αναψυχήν». «Είη το Όνομα Κυρίου ευλογημένον».
Αγαπητοί μου αδελφοί Μακρυνιτσιώτες, χαίρομαι που η αγάπη του Θεού ευδόκησε να έλθω εδώ και δέκα χρόνια στο όμορφο χωριό σας, να το γνωρίσω, να το διακονήσω, κυρίως όμως να το αγαπήσω, να το κλείσω στην καρδιά μου, να το νοιώσω δικό μου. Χαίρομαι που δούλεψα σκληρά εδώ, προστατεύοντας παράλληλα τη φήμη πολλών συμπολιτών σας. Και χαίρομαι ιδιαίτερα, που απετόλμησα τη σημερινή εξομολόγηση. Συνιστά, άλλωστε, το αγνότερο και αναγκαιότερο κομμάτι του εαυτού μας, που εν τέλει καταργεί το εγώ μας. Για μένα ήταν ένα ξαπόσταμα στον κόπο της πορείας μου, μια ευκαιρία κοινωνίας μαζί σας, μια προϋπόθεση για να σφυρηλατηθεί η αμεσότητα, η αγαθή σχέση και η αγαστή συμπόρευσή μας. Για το ρίσκο του έργου που ανέλαβα στον τόπο σας, και για την ένταση κάποιων στιγμών, ζητώ ταπεινά συγγνώμη, αλλά και σας συγχωρώ. Για την αγάπη σας, την ανοχή σας και την συνεργασία μας, θερμά ευχαριστώ. Ξεχνώ τις δύσκολες ώρες του παραπικρασμού. Κρατώ τις προοπτικές για το μέλλον, και σας καλώ να συμπορευτούμε για το καλό του τόπου και των παιδιών σας. Έχουμε χρέος και ευθύνη.
Και τούτο το έργο το λαμπρό που εγκαινιάστηκε, είναι δικό σας. Αναψυχή για την καρδιά, στολίδι για τον τόπο, μαγνήτης για τους επισκέπτες, θα περιμένει πάντα όλους, για να χαρίσει μοναδικές πνευματικές εμπειρίες, και να κεράσει από το άκρατο κρασί της άφθορης και άχραντης ομορφιάς του.
Σας ευχαριστώ
