Το Ολοκαύτωμα είναι χωρίς αμφιβολία το γεγονός που τέμνει στα δύο την ιστορία του ταραγμένου εικοστού αιώνα και επισφραγίζει, με την αβυσσαλέα βία και θηριωδία του, τη μακραίωνη ιστορία διωγμού των Εβραίων της Ευρώπης. Με τον χιτλερικό ναζισμό, ο αντισημιτισμός -που υπάρχει βέβαια πριν από αυτόν και εξακολουθεί να υπάρχει και μετά από αυτόν- φτάνει στο απόγειό του, μέσα στην καρδιά της διαφωτισμένης και πολιτισμένης Ευρώπης. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το πρώτο μεγάλο μάθημα που πρέπει να συγκρατήσουμε από την ιστορία του Ολοκαυτώματος: η θηριωδία δεν χρειάζεται απολίτιστα, πρωτόγονα και διεστραμμένα τέρατα προκειμένου να διαπραχθεί, αρκούν για τη διάπραξή της οι «κανονικοί» άνθρωποι, οι πολιτισμένοι και μορφωμένοι, οι στοργικοί πατέρες, καλοί σύζυγοι και ευσυνείδητοι επαγγελματίες, όπως ακριβώς ήταν οι Γερμανοί ναζί, που ανήκαν μάλιστα στην πιο πολιτισμένη χώρα της Ευρώπης, τη χώρα της μουσικής και της φιλοσοφίας, των κλασικών και βιβλικών σπουδών, της τέχνης και της λογοτεχνίας.
Ως επίσκοπος της Εκκλησίας του Χριστού θεωρώ τους Εβραίους φίλους και αδελφούς μου. Και δεν θέλω, σε αυτό τον μικρό χαιρετισμό μου, να αποφύγω να αναφερθώ και στην τραγική μοίρα των Ελλήνων Εβραίων, των οποίων, το γνωρίζετε, η εξόντωση αγγίζει το τρομακτικό 96%, που, ως ποσοστό, είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Ως Επίσκοπος της τοπικής Εκκλησίας της Δημητριάδος, νιώθω υπερήφανος για το γεγονός ότι στην πατρίδα μας, εκείνη τη μαύρη εποχή, η Ορθόδοξη Εκκλησία στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, αναλαμβάνοντας, ουσιαστικά, την προστασία του ανυπεράσπιστου εβραϊκού πληθυσμού, συμβάλλοντας στην σωτηρία μεγάλου τμήματος αυτού, αδιαφορώντας για την διαφορά στην θρησκευτική πίστη. Η στάση αυτή δεν ήταν χωρίς κόστος, αφού απαιτούσε τολμηρές πρωτοβουλίες, θυσιαστική διάθεση και μεγάλα ρίσκα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ναζιστική καχυποψία και θηριωδία της κατοχής. Η Τοπική Εκκλησία ήταν πρωτοστάτις σ΄ εκείνο τον αγώνα, με επικεφαλής τον αείμνηστο και ηρωικό προκάτοχό μας Μητροπολίτη Δημητριάδος Ιωακείμ. Ο πνευματικός Πατέρας εκείνης της περιόδου έκανε τους Εβραίους παιδιά του κι έσωσε πολλούς από βέβαιη σφαγή. Δικαίως, λοιπόν, το κράτος του Ισραήλ τον κατέταξε στους Δικαίους των Εθνών.
Όσον αφορά ειδικότερα την ευθύνη ημών των Χριστιανών, σήμερα (αλλά και πάντα), απέναντι στους αδελφούς μας τους Εβραίους, θέλω να κλείσω με τα λόγια μιας Εβραίας που έγινε Χριστιανή και έζησε πραγματικά βίο αγίας, της Σιμόν Βέιλ. Έλεγε λοιπόν η Βέιλ ότι δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για έναν Χριστιανό από το «να μην τηρεί τις εντολές του Χριστού, να μην τιμά το Όνομά του και να μην είναι έτοιμος να πεθάνει για Αυτόν». Και οι τρείς αυτές αρνητικά διατυπωμένες προτροπές της Σιμόν Βέιλ -η τήρηση των εντολών του Χριστού, ο αγιασμός του Ονόματός Του και η ετοιμότητα να πεθάνουμε για Αυτόν- δεν είναι για εμένα δυνατές χωρίς την ενεργητική μας στράτευση εναντίον του φυλετικού μίσους και εναντίον του αντισημιτισμού.
