Αγαπητοί μου Πατέρες και αδελφοί,
Κατά γενική ομολογία, όχι μόνον θεολόγων, αλλά και ιστορικών κάθε εποχής και κάθε ιδεολογικής τοποθετήσεως, ο Απόστολος Παύλος υπήρξε μία από τις προσωπικότητες εκείνες, που συνέβαλαν καίρια στην πορεία της παγκόσμιας Ιστορίας. Χωρίς τον Παύλο, όλοι συμφωνούν πως ακόμη και ο σημερινός κόσμος θα ήταν διαφορετικός. Αυτή είναι και η αιτία δημιουργίας πληθώρας ερμηνειών, παρερμηνειών, θεωριών συνωμοσίας, ακόμη και εξωφρενικών σεναρίων σχετικά με την προσωπικότητα και το έργο του. Παράλληλα, η σύγχρονη επιχειρηματικότητα τον ανέδειξε ως τον κατ ἐξοχήν ηγέτη-πρότυπο, του οποίου η ιστορική διαδρομή εξετάζεται από τις μεγαλύτερες οικονομικές και επιχειρηματικές σχολές του πλανήτη.
Από όποια πλευρά όμως και αν προσεγγιστεί ο Απόστολος των Εθνών, θα παραμείνει ένας μεγάλος άγνωστος, ένα ιστορικό αίνιγμα, μία ανεξήγητη προσωπικότητα, αν στο φαινόμενο ΠΑΥΛΟΣ δεν προστεθεί ως παράγοντας ερμηνείας του η επέμβαση του Παναγίου Πνεύματος. Πρόκειται για το Πνεύμα του Θεού της Πεντηκοστής, που μετέτρεψε απλούς ψαράδες σε παγκόσμιους κήρυκες ενός νέου κόσμου και την τρομοκρατημένη ομάδα κάποιων περιθωριακών και φοβισμένων πιστών ενός εκτελεσμένου Ναζωραίου σε παγκόσμια Εκκλησία. Η αλήθεια, λοιπόν, της μοναδικής αυτής προσωπικότητας κρύβεται μέσα στην Εκκλησία. Διότι Αυτή τον ανέδειξε ως μεγίστη ιστορική και πνευματική προσωπικότητα, ενώ παράλληλα αυτός, ως, τρόπον τινά, ευγνώμονα ανταπόδοση, Την σήκωσε στους ώμους του ως άλλος Εσταυρωμένος και την άπλωσε στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Ο Απόστολος Παύλος είναι ο δεύτερος Κυρηναίος, ο οποίος διήνυσε όχι μία απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων μέχρι τον Γολγοθά, αλλά χιλιάδες χιλιόμετρα επί τέσσερεις σχεδόν δεκαετίες.
Αλήθεια, τι μπορεί να δώσει στον άνθρωπο τέτοια αντοχή; Τι μπορεί να τον κάνει να διαγράψει από τη μία στιγμή στην άλλη το ένδοξο παρελθόν του και τις λαμπρές προοπτικές του; Τι μπορεί να μετατρέψει έναν ένδοξο διώκτη σε διωκόμενο εχθρό για τους πρώην συντρόφους του και σε διαρκώς ύποπτο για τους νέους αδελφούς του; Τι μπορεί να τον κάνει να υπομείνει εγκαταλείψεις από τους συνοδοιπόρους του, έριδες στις νεοσύστατες εκκλησίες που ίδρυε, μοναξιά απέραντη σε σκοτεινά κελιά, ναυάγια, ραβδισμούς, λιθοβολισμούς και τέλος τον ίδιο τον θάνατο; Μία είναι η απάντηση: Η ευγνωμοσύνη για την εξιλέωση που δέχτηκε εκείνο το μεσημέρι λίγο πριν τη Δαμασκό. Μία εξιλέωση πέρα από κάθε ανθρώπινη δικαιοσύνη, πέρα από κάθε παρακαταθήκη της Εβραϊκής του γενιάς, που θέλει τον Θεό δίκαιο, αλλά και αμείλικτο Κριτή.
Η πεποίθηση αυτή δεν αποτελεί αυθαίρετο συμπέρασμα. Τεκμηριώνεται πλήρως από τα δικά του κείμενα. Όπου βρεθεί και όπου σταθεί ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει, άλλοτε με ηπιότητα και άλλοτε με οξύτητα, την αναγέννησή του, όχι με βάση την τήρηση ενός νόμου, αλλά με βάση το έλεος και την αγάπη του Χριστού. Αυτόν, που δεν γνώρισε σωματικά, ταυτίστηκε όμως πλήρως μαζί Του, πνευματικά και καρδιακά, μέχρις ότου και το ίδιο του το σώμα, εκεί, λίγο έξω από τη Ρώμη, προσέφερε θυσία στον μυστικό βωμό Εκείνου, του νέου Θεού, αγνώστου μέχρι τότε (Πρ. 17:23), του μόνου αληθινού και προαιώνιου Θεού.
Ο Απόστολος Παύλος δεν αποτελεί προσωπικότητα, που διήνυσε την διαδρομή της και πήρε την όποια θέση της στην εκκλησιαστική ιστορία. Δεν αποτελεί ιστορικό κομήτη. Αντίθετα, πρόκειται για αέναη πηγή αγιότητας, η οποία διαπότισε ολόκληρο το οικοδόμημα της Εκκλησίας μας. Δεν υπάρχει Πατέρας, Αββάς, Ασκητής, πνευματικός Οδηγός, Άγιος εγγράμματος η αγράμματος, που να μην παραπέμπει στον Απόστολο Παύλο. Δεν υπάρχει χριστιανική κοινότητα, που να μην προσέτρεξε στα κείμενά του για έμπνευση, παρηγοριά και ενίσχυση της πίστης της. Δεν υπάρχει πιστός, ακόμη και ο πιο επιφανειακός η ράθυμος, που να μην μεταφέρει στο πνευματικό του γονιδίωμα τον λόγο του. Ο Άγιος Παύλος έχει απαντήσει εκτεταμένα η περιεκτικά σε όλες τις αιρέσεις, σε όλα τα πνευματικά προβλήματα, στα διαχρονικότερα ανθρώπινα αδιέξοδα, στους λεπτότερους λογισμούς της ανθρώπινης ψυχής, στις πιο κρυφές ανατάσεις και στις πιο επώδυνες πτώσεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Απόστολος Παύλος μας γνωρίζει. Όποιος ασχοληθεί μαζί του με στοιχειώδη επιμέλεια θα αναγνωρίσει έναν συγγενή του. Όποιος αφιερώσει λίγο από τον χρόνο του, χωρίς διάσπαση και επιπολαιότητα, θα βρει φίλο ικανό να τον συντροφέψει μία ολόκληρη ζωή. Πως γίνεται αυτό; Μα είναι απλό. Ο ίδιος μας το εξηγεί: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. 2, 20).
Η διαχρονική αγάπη των αγίων, όπως αυτή του Αποστόλου Παύλου, η αγάπη που νικάει τον θάνατο και διαχέεται στην Ιστορία, δεν αποτελεί ανθρώπινο κατόρθωμα. Η ανθρώπινη ύπαρξη υπερβαίνει τον τάφο, όταν ενωθεί με Εκείνον που απεκύλισε τον λίθον του δικού Του τάφου. Η ανθρώπινη ύπαρξη συνάντα τις άλλες ανθρώπινες υπάρξεις όταν πεθάνει για τον κόσμο και απαρνηθεί τις δομές, τις μεθόδους και τα οράματα του κόσμου, τα γεμάτα εξουσία, αρπαγή και κτηνώδη εγωισμό, όπως ο ίδιος ξεκάθαρα δηλώνει για τον εαυτό του: «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησοῦ Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω» (Γαλ. 6:14).
Ο Παύλος ανατρέπει οριστικά τα μέτρα και τα σταθμά του κόσμου τούτου. Ο Σταυρός είναι για τους Εβραίους σκάνδαλο και για τους ειδωλολάτρες ανοησία, ακριβώς διότι αναδεικνύει ισχυρό εκείνον που περιφρόνησε ο κόσμος και σοφό τον αφελή και τον ανόητο για τον κόσμο (Α Κορ. 1:23).
Αγαπητοί μου Πατέρες και αδελφοί,
Οι καιροί δικαιώνουν τον Παύλο. Η ισχύς των ισχυρών του κόσμου χρεωκόπησε. Ανεξέλεγκτοι πυρήνες παραλογισμού και κτηνωδίας αναφύονται, με ραγδαίους ρυθμούς. Οι μηχανές, από μέσα ενότητας και επικοινωνίας των ανθρώπων, έγιναν μέσα ελέγχου και παραβίασης κάθε ανθρώπινου δικαιώματος. Ο κόσμος ξαναχτίζει βωμούς όχι όμως σε αγνώστους, αλλά σε ανύπαρκτους η και επικίνδυνους θεούς. Όπως τότε ο Παύλος, έτσι και εμείς σήμερα πορευόμεθα σε πνευματικές, ηθικές και ανθρωπιστικές ερήμους. Ο κάποτε νέος κόσμος της ελπίδας για παγκόσμια ειρήνη και δικαιοσύνη μετατράπηκε σε παλιό, παλιότερο από τον Ρωμαϊκό κόσμο, που πνέει τα λοίσθια. Κάθε μέρα νιώθουμε και πιο ξένοι σε μία γη που μας χαρίστηκε προς εργασία και φύλαξη (Γεν. 2,15). Στα πρόθυρα της απόλυτης απόγνωσης, ο Απόστολος Παύλος μας θυμίζει πως μία ζωή καλύτερη είναι εφικτή και μία άλλη πόλη, -όχι ως οικισμός, αλλά ως ανθρώπινες σχέσεις- μας περιμένει. Αυτές είναι οι διαστάσεις της μέλλουσας πόλης, που κηρύσσει στην προς Εβραίους επιστολή(13:14).
Γι’ αυτό και οι καιροί μας χρειάζονται τον Παύλο. Την πίστη του, τον αγώνα του, την αντοχή του, το όραμά του, την αγάπη του στον Εσταυρωμένο, την αγάπη του στον άνθρωπο, αδιακρίτως (Γαλ. 3:28), την ευγνωμοσύνη, κυρίως την ευγνωμοσύνη, προς τον Θεό για την διαρκή Του πρόνοια και τις διαρκείς παροχές «των φανερών και αφανών ευεργεσιών» Του. Αυτή η αδήριτη αλήθεια οδήγησε και την Μητρόπολή μας να αφιερώσει τις φετινές ιερατικές της συνάξεις σε αυτόν, τον πρώτο μετά τον Πρώτο. Εκλεκτοί ομιλητές, με τρόπο απλό, θα μοιραστούν μαζί μας πτυχές του έργου τους, κυρίως όμως την αγάπη τους για τον μεγάλο Απόστολο. Κοινός σκοπός όλων, μέσω της προσέγγισης της ζωής και του έργου του να αποκαλύψουμε τον ήδη από το Βάπτισμά μας εγκατεστημένο Χριστό στην καρδιά μας, όπως διδάσκει ο Μάρκος ο Ασκητής (Περί Βαπτίσματος, PG 65:993C), αλλά και άλλοι νηπτικοί Πατέρες.
Ως κληρικοί όμως και κατά χάριν διάδοχοι του Αποστόλου Παύλου και όλων των Αποστόλων, έχουμε μία επιπλέον υποχρέωση: Να επιδιώξουμε να αναζωπυρωθεί η φλόγα της αγάπης για τα πνευματικά μας τέκνα. Αγάπης που διαποτίζει όλες τις επιστολές του Παύλου και πέρα από μέγα Θεολόγο, πέρα από θεόπτη, πέρα από κατά χάριν συγγενή Θεού, καθιστά τον Παύλο πατέρα έτοιμο να επωμιστεί κάθε κόπο, προκειμένου να απευθυνθεί προς εμάς, τα παιδιά του, και με λόγο που διεγείρει το φιλότιμο κάθε ευαίσθητης καρδιάς να μας πει αλλά και να ακούσει και εμάς να λέμε προς τα δικά μας πνευματικά παιδιά: «Τεκνία μου, ους πάλιν ωδίνω, άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν!» (Γαλ. 4:19). Δηλαδή: «Παιδάκια μου εσείς, που για σας πάλι υποφέρω, μέχρις ότου φανερωθεί ο Χριστός μέσα σας».
Εύχομαι ολόψυχα, οι συνάξεις αυτές να θέσουν ενώπιόν μας την άγια μορφή του Αποστόλου των Εθνών και να διεγείρουν την πνευματική μας φιλοτιμία.
