Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου
Σε εποχές κατά τις οποίες το Ελληνικό σχολείο, και γενικότερα το εκπαιδευτικό μας σύστημα πλήττεται βίαια από καταστροφικές νοοτροπίες και απαξίωση, οι Tρεις Iεράρχες – ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος- αποτελούν μια ολοζώντανη πρόκληση αλλαγής οραμάτων και πρακτικών.
Αυτό που τους κάνει τόσο επίκαιρους δεν είναι τόσο η θαυμαστή τους επίδοση σε όλους τους τομείς της επιστήμης, με τους οποίους ασχολήθηκαν, ούτε και οι ζηλευτές θέσεις, ακαδημαϊκές και εκκλησιαστικές, που κατέλαβαν. Περισσότερο χρήσιμες προβάλλουν οι επιλογές τους, σε προσωπικό-πνευματικό, αλλά και σε κοινωνικό- έμπρακτο επίπεδο.
Η εποχή τους συγκλονίζεται από τους κραδασμούς ενός νέου ξεκινήματος. Ένας κόσμος γερασμένος, βυθισμένος στη διαφθορά και την απόγνωση, χωρίς όραμα και προοπτική, εκτοπίζεται, δίνοντας τη θέση του στην προσδοκία ενός νέου κόσμου, δικαιότερου, φωτεινότερου και ελπιδοφόρου. Όταν τέτοιες αλλαγές πραγματοποιούνται στην ανθρώπινη ιστορία, η μεταβατική περίοδος αποτελεί πολλές φορές περίοδο βίαιων αντιπαραθέσεων και υπερβολών. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η πρώτη πολύτιμη συνεισφορά των Τριών Ιεραρχών: Με ευρύτητα πνεύματος και διαλλακτικότητα, που τους προσδίδει η πλατιά τους μόρφωση, κυρίως όμως η προσήλωσή τους στο παράδειγμα του Ιδρυτή της Εκκλησίας της αγάπης και της συγχωρητικότητας, επιδιώκουν να συνθέσουν το παλιό με το νέο. Προστατεύουν και αναδεικνύουν όλες τις υψηλές αναζητήσεις του Ελληνικού πολιτισμού, μεταβάλλοντάς τες σε εργαλείο έκφρασης και προσέγγισης της νέας ελπίδας και της νέας προσδοκίας, της προσδοκίας της επερχόμενης Βασιλείας του Θεού.
Οι λαμπρές τους σπουδές, τα χαρίσματά τους και η εξαιρετική θέση που κατέκτησαν στην εποχή τους δεν αποτελούν, βεβαίως, γεγονός πρωτόγνωρο. Από όλες τις περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας δεν έλειψαν οι πανεπιστήμονες και οι εξαιρετικά ταλαντούχοι άνθρωποι. Δεν είναι, λοιπόν, τόσο οι γνώσεις και οι σπουδές που τους κρατούν ζωντανούς μέσα στην ιστορία, αλλά κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο: Η ετοιμότητά τους να μεταβάλουν τις επιδόσεις και τις επιτυχίες τους, από μέσα προσωπικής προβολής και καταξίωσης, σε εργαλεία προσφοράς στον συνάνθρωπο. Και των τριών αυτών φωτεινών προσωπικοτήτων η ζωή αποτελεί μια διαρκή πορεία από το «εγώ» στο «εμείς». Η έμπρακτη κοινωνική προσφορά του Μ. Βασιλείου, η ευαισθησία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου απέναντι στην αυθαιρεσία και την κοινωνική αδικία, καθώς και η διαρκής προσπάθεια του Γρηγορίου του Θεολόγου να στερεώσει, με το συγγραφικό του έργο, την διδασκαλία ης Εκκλησίας, ενισχύοντας έτσι το ποιμαντικό της έργο, αποτελούν κάποιες από τις απτές αποδείξεις μια ζωής γεμάτης ανιδιοτέλεια, διαποτισμένης από τα υψηλοτέρα ανθρωπιστικά ιδεώδη που γνώρισε η παγκόσμια ιστορία.
Εκείνο, όμως, που υπογραμμίζει με τον καλύτερο τρόπο το ήθος και την ποιότητα της προσωπικότητάς τους είναι το υψηλό φρόνημα και η σταθερότητά τους στη θεμελίωση ενός καλύτερου κόσμου, όταν η κοσμική εξουσία, που ξέρει πάντα να εντοπίζει τους αληθινά επικίνδυνους για τα κεκτημένα και τους σχεδιασμούς της, απείλησε, καταδίωξε και τελικά δοκίμασε να εξολοθρεύσει την φωνή και το έργο τους. Πρόκειται για εκείνες τις στιγμές που δοκιμάζουν τις αντοχές και την πίστη όλων, όσοι επιλέγουν να παρακάμψουν τα θέλγητρα του κόσμου τούτου και να αναζητήσουν το νόημα της ζωής τους σε εκείνα, που κάνουν τον άνθρωπο καλύτερο, πιστή εικόνα του Δημιουργού του. Και κατά τις στιγμές εκείνες, οι Τρεις Ιεράρχες παρέμειναν ακλόνητοι.
Σύνθεση των αντιθέσεων, προσφορά στην ταλαιπωρημένη ανθρωπότητα, προσήλωση, μέχρι θυσίας, στα ιδανικά είναι το τρίπτυχο του αληθινού μηνύματος των Τριών Ιεραρχών στην εποχή μας. Εποχή που βιώνει την βίαιη κατεδάφιση όλων εκείνων των προσδοκιών για ευτυχία, που στηρίχτηκαν στη γοητεία της τεχνολογίας και στη δύναμη της κατανάλωσης. Η ανθρωπότητα φαίνεται πως αλλάζει σελίδα, μόνον που η καινούργια σελίδα της ιστορίας της δεν είναι λευκή. Και πώς να είναι, όταν τα προβλήματα μοιάζουν να αναζητούν τη λύση τους μέσα από συγκρούσεις, περισσότερο ατομισμό και ηττοπαθή συμφιλίωση με τις τυραννικές δομές ενός αθέατου, αλλά εξίσου στυγνού με το παρελθόν συστήματος εκμετάλλευσης και υποδούλωσης;
Να γιατί αποτελεί επιτακτική ανάγκη η επαναφορά τους στον πυρήνα των αξιών τού εκπαιδευτικού μας συστήματος. Χωρίς νηφάλια σύνθεση των σημερινών αντιθέσεων σε όλους τους τομείς, χωρίς αληθινή ανιδιοτέλεια στις προσπάθειες για μια καλύτερη ζωή και χωρίς σταθερότητα στην επιδίωξη ανώτερων σκοπών στην καθημερινότητά μας, οι ελπίδες θα παραμένουν φρούδες και οι απογοητεύσεις θα διαδέχονται η μια την άλλη. Μέχρι το φως φωστήρων, όχι μόνον γνώσεων αλλά κυρίως «της τρισηλίου Θεότητος», καταυγάσει ξανά τον νου και την καρδιά μας.
«Δημοκρατία», 30-1-2016
