Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου
Ένα συνέδριο με θέμα «Κανόνες της Εκκλησίας και σύγχρονες προκλήσεις», που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες στον Βόλο, με πρωτοβουλία της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, έφερε στην επιφάνεια την διαρκή αγωνία της Εκκλησίας να προσφέρει με τρόπο κατανοητό και αποτελεσματικό τους θησαυρούς της παράδοσής της στον σύγχρονο άνθρωπο.
Το εγχείρημα φαίνεται να είναι δυσκολότατο και αποτελεί πρόκληση, της οποίας η απάντηση, όχι μόνο στον λόγο άλλα και στην πράξη, θα καθορίσει τη θέση της Εκκλησίας στη σύγχρονη κοινωνία. Το ερώτημα είναι καίριο: Πώς θα κατορθώσει ο εκκλησιαστικός λόγος, προερχόμενος από μια ιστορική διαδρομή δύο χιλιετιών, να ανταποκριθεί στις ανάγκες και την αγωνία μιας κοινωνίας, η οποία μεταλλάσσεται με ραγδαίους ρυθμούς; Πώς, προβλήματα πρωτόγνωρα και συνθήκες άγνωστες μέχρι πρόσφατα, όπως οι ανοιχτές κοινωνίες με την ανάμιξη εθνικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών στοιχείων, οι εκρηκτικές κοινωνικές ανισότητες, τα οικολογικά προβλήματα, οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, το γκρέμισμα αρχών και αξιών, που επί αιώνες διατηρούσαν μια στοιχειώδη κοινωνική ισορροπία και ενότητα, θα βρουν στην Ορθόδοξη παράδοση εναλλακτικές και ρεαλιστικές διεξόδους;
Στα ερωτήματα αυτά, υπάρχει μια κατ΄ αρχάς εύκολη απάντηση: Η εναρμόνιση της ζωής με τη διδασκαλία και ιδίως με το παράδειγμα του Χριστού, στα βήματα των Πατέρων και των Αγίων της Εκκλησίας, προστατεύει τον εκκλησιαστικό λόγο από τον κίνδυνο να άγεται και να φέρεται από τις διαρκώς εναλλασσόμενες περιστάσεις. Με άλλα λόγια, η αγιότητα είναι η διαρκώς παρούσα και διαρκώς σύγχρονη πρόταση ζωής, ιστορική και συγχρόνως σύγχρονη, παραδοσιακή και συγχρόνως διαχρονική, που ανοίγει διαρκώς περάσματα προς το μόνιμο και το αιώνιο. Μέσα σε αυτό το παλιό, οι κανόνες της Εκκλησίας οριοθετούν έναν δρόμο ασφαλή για όσους τον βαδίζουν, αλλά και λυτρωτικό για τον κόσμο της κάθε ιστορικής στιγμής.
Το αναμφισβήτητο αυτό γεγονός, όμως, δεν απαλλάσσει την Εκκλησία, και τον καθένα μας ξεχωριστά, να αναλάβουμε το βαρύ άλλα και κρίσιμο καθήκον να διατηρήσουμε ενεργό το πνεύμα των Ιερών κανόνων, προσαρμόζοντάς το συγχρόνως στις ποικίλες και οξύτατες σημερινές ανάγκες. Όσο οι καιροί απαιτούν άσκηση ψυχής και πνευματικό κόπο, προκειμένου το λυχνάρι της αγιότητας να μην σβήσει, άλλο τόσο απαιτείται κόπος σωματικός και νοητικός, ώστε το λυχνάρι αυτό να μην κρυφτεί κάτω από τον μόδιο της αυτάρκειας και της στείρας προσκόλλησης στο παρελθόν, αλλά να μπορεί κάθε στιγμή να σκορπίζει απλόχερα το φως του, ακόμη και στις πιο σκοτεινές γωνίες του σύγχρονου κόσμου. Αυτή η διαδικασία άλλωστε μπορεί να περιλαμβάνει και αποτελέσματα ευεργετικά και για την ίδια την Εκκλησία, όπως η απαλλαγή θεμελιωδών πηγών της Ορθόδοξης παράδοσης, μεταξύ των οποίων και το Πηδάλιο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, από νόθα κείμενα και αυθαίρετες προσθήκες, όπως ανέδειξε η πρόσφατη επιστημονική έρευνα.
Τέτοιου είδους επισημάνσεις, καθώς και η ευρύτερη προβληματική που αναπτύχθηκε, καθιστούν το εν λόγω συνέδριο πρωτοποριακό, ενώ δημιουργούνται βάσιμες προσδοκίες, πως η προσπάθεια αυτή θα έχει συνέχεια. Οι ωφέλειες από ανάλογες πρωτοβουλίες στο μέλλον θα είναι πολλαπλές: Πρώτον, θα δοθεί στην Εκκλησία η δυνατότητα να έρθει σε επαφή με την αυθεντική της παράδοση και να διακρίνει το διαχρονικό από το ιστορικό, γεγονός που θα της ανοίξει τον δρόμο μιας πιο δυναμικής σχέσης με το «σήμερα». Κατά δεύτερον, η ποιμαντική της δράση θα απελευθερωθεί από στοιχεία που δημιούργησαν ιδιαίτερες κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες, ριζικά διαφορετικές από τις τωρινές, και θα καταφέρει να απαντήσει με αποτελεσματικότερο τρόπο σε εντελώς καινούργιες πνευματικές ανάγκες και ερωτήματα.
Πέραν όλων, όμως, κάθε τέτοια σοβαρή μελέτη και έρευνα των πηγών, αλλά και του αυθεντικού ήθους της Εκκλησίας, πρέπει κυρίως να προέλθει από μια θερμή και διαρκή επιθυμία διακονίας του σύγχρονου ανθρώπου. Πρωτοβουλίες τέτοιου είδους συμβάλλουν στην αναθέρμανση του πνεύματος και του χαρακτήρα της αποστολής όλων μας ως χριστιανών, πιστών στην εντολή του Χριστού:
«Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Μτθ. 28, 19)
Σ΄ αυτή τη διαρκή έξοδο προς τον κόσμο, πρέπει να εξοπλιστούμε με επάρκεια ήθους, περίσσευμα αγάπης, ετοιμότητα διαλόγου, πνευματική καλλιέργεια, θεολογική αυθεντικότητα, επιστημονική κατάρτιση, αλλά και λόγο κατανοητό και σύγχρονο, ικανό να πείσει και να εμπνεύσει.
«Δημοκρατία», 31/5/2014
