Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου
Ένα από τα σημεία των καιρών μας είναι η ανατροπή των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων. Κι ένα από τα πλέον διαδεδομένα στερεότυπα υπήρξε η σπίλωση της Εκκλησίας με την κατηγορία του σκοταδισμού και του κατασκευαστή Εθνικών «μύθων». Ιδίως τέτοιες ημέρες, κοντινές στην επέτειο της 25ης Μαρτίου, την ώρα που άλλοι λαοί, αντίστοιχες ημέρες, αναζητούν συνεκτικούς δεσμούς, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα της διάλυσης και της αποξένωσης των καιρών μας, ορισμένοι συμπατριώτες μας αισθάνονται την ανάγκη να ανακαλύψουν ή και να εφεύρουν δήθεν αλήθειες, που, χωρίς τεκμηρίωση, το μόνο που καταφέρνουν είναι να μας διχάζουν και να μας ακυρώνουν ως έθνος και ως πρόσωπα. Χωρίς αμφιβολία είναι επιβλαβές για ένα έθνος να στηρίζεται σε μια ωραιοποιημένη ιστορική μνήμη που αποσιωπά λάθη και πάθη. Με τον τρόπο αυτό δεν θα καταφέρει ποτέ να κάνει την αυτοκριτική του και να αποφύγει τραγικές επαναλήψεις. Είναι όμως εξίσου βέβαιο, πως ένα έθνος με ιστορική διαδρομή απαξιωμένη και απογυμνωμένη από ηρωισμό και ιδανικά, αλλά και με χλευασμένο το βασικότερο στήριγμά του σε καιρούς πικρής σκλαβιάς, κινδυνεύει να χάσει το παρόν και το μέλλον του, στερώντας από τον εαυτό του βασικούς παράγοντες εθνικής αναγέννησης, αλλά και προσωπικής προοπτικής για κάτι καλύτερο και υψηλότερο.
Η φετινή επέτειος της 25ης Μαρτίου δεν απετέλεσε δυστυχώς εξαίρεση. Σε περίοδο που, ως λαός, έχουμε απόλυτη ανάγκη νηφάλιας ανάλυσης και έντιμης αξιολόγησης των συμπεριφορών και των επιλογών μας στο μακρινό, αλλά και στο πρόσφατο παρελθόν, δηλώσεις όπως αυτές του κ. Νίκου Δήμου επιμένουν να μας επαναφέρουν, τόσο από πλευράς ουσίας, όσο και από πλευράς ύφους, σε εποχές διχασμού, εύκολων συνθημάτων και εξόφθαλμης μονομέρειας. Δηλώσεις για την Εκκλησία, που δήθεν εναντιώθηκε στην επανάσταση του 1821 και υπέσκαψε κάθε προσπάθεια απελευθέρωσης, στερούνται κάθε ιστορικής τεκμηρίωσης. Όταν μάλιστα η ιστορική έρευνα έχει επανειλημμένως διαπιστώσει την πολυπλοκότητα της ιστορικής πραγματικότητας, αλλά και των κοινωνικών φαινομένων, ο κ. Δήμου επιμένει να προσεγγίζει γεγονότα που συνέβησαν πριν 190 χρόνια με υπεραπλουστεύσεις και αποσιωπήσεις στοιχείων, που εγγίζουν τα όρια της εμμονής.
Είναι όντως απορίας άξιον, άνθρωποι με -κατά δήλωσή τους- προοδευτική ταυτότητα, να αρκούνται σε απλοϊκή συνθηματολογία, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως, πέρα από την ιστορική ανακρίβεια, συμμετέχουν έμμεσα στην διαμόρφωση μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας, αποτελούμενης από λαούς χωρίς εθνικά χαρακτηριστικά, χωρίς ιστορικά πρότυπα και χωρίς πολιτιστική ταυτότητα. Αλήθεια, πώς θα κτιστούν συλλογικά οράματα, χωρίς στέρεη εθνική συνείδηση, στηριγμένη στην αλήθεια και την απροκατάληπτη έρευνα;
Αυτή την αλήθεια επιδιώκει να αναζητήσει η Εκκλησία και να απαντήσει, όχι με συνθήματα και απλοϊκές αντιπαλότητες, αλλά με σοβαρή επιστημονική έρευνα. Μόλις την περασμένη Δευτέρα, 17 Μαρτίου, έγινε παρόντος του Αρχιεπισκόπου, η επίσημη παρουσίαση από την Ιερά Σύνοδο του Τόμου των εισηγήσεων του Α´ Διεθνούς Συνεδρίου που είχε πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2012 με τίτλο «Ιστοριογραφία και πηγές για την ερμηνεία του 1821» και που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ». Το Συνέδριο (όπως και το Β´ το οποίο ήδη πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2013) είναι ενταγμένο σε μια σειρά με τίτλο: «1821-2021: 10 Επιστημονικά συνέδρια για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία θα ολοκληρωθεί το 2021 και έχει στόχο την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας για όλες τις πτυχές του μεγάλου αυτού γεγονότος, μέσα από τη κατάθεση διαφορετικών γνωμών και απόψεων, χωρίς μονομέρειες και φανατισμούς.
Ποιο είναι το ζητούμενο; Μήπως η τεκμηριωμένη αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας; Αναμφίβολα ναι. Όχι όμως μόνον αυτό. Ζητούμενο αποτελεί και η διαμόρφωση ενός καλύτερου μέλλοντος. Το «σήμερα» δεν έχει ανάγκη μόνον από οικονομικές λύσεις. Η πολυπόθητη ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να προέλθει από ανθρώπους με όραμα, ψυχικές δυνάμεις και ελπίδα. Γι΄ αυτό και σε μια παρωχημένη αντίληψη για την ιστορία, που τη θέλει αντικείμενο παρατήρησης από τους ειδικούς, η Εκκλησία αναστηλώνει την ιστορική μνήμη, ως πηγή έμπνευσης, δημιουργίας και συνέχισης μιας ιστορικής πορείας του Ελληνισμού, που τροφοδοτείται, αλλά και τροφοδοτεί διαρκώς όλο τον κόσμο με πνευματικότητα και πνευματικά όπλα, για να αντισταθεί στην μετάλλαξη της κοινωνίας σε καταναλωτικό κοπάδι, χωρίς μνήμη και χωρίς όνειρα.
Στο ποίημά του για το κρυφό σχολειό -ακόμη ένα κόκκινο πανί για τους «προοδευτικούς»-, ο Ιωάννης Πολέμης καταφέρνει να περικλείσει μέσα σε ένα στίχο όλη τη δύναμη της ιστορίας, που έχει ανάγκη ένας λαός:
«εκεί (σ΄ ενός κρυφού σχολειού το μισοσκόταδο) η ψυχή πικρότερο αγροικά
τον πόνο της σκλαβιάς της,
εκεί βλέπει
τί έχασε, τί έχει, τί της πρέπει».
Σε εποχές μιας άλλης, νέας, σκλαβιάς, το τι μας πρέπει περιμένει κρυμμένο, όχι στα στερεότυπα, αλλά στην έρευνα για τη αλήθεια, την υπέρτατη εθνική μας ανάγκη.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 29/03/2014
