Μετά από απόφαση και πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, συνήλθαν στο Φανάρι, στην Κωνσταντινούπολη, οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, στην 5η κατά σειρά Σύναξη, με πρώτη αυτή που συγκάλεσε για πρώτη φορά ο ίδιος Πατριάρχης το 1992, λίγο μετά την ανάρρησή του στον θρόνο της του Κωνσταντίνου Πόλης.
Η απόφαση για την σύγκληση αυτής της ΣΥΝΑΞΕΩΣ ήταν εξαιρετικά σημαντική, γιατί θα αποφάσιζε την πραγματοποίηση η όχι σε σύντομο χρονικό διάστημα της ΑΓΙΑΣ και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Όραμα πενήντα και πλέον ετών.
Τα ζητήματα που είχαν προκύψει τα τελευταία χρόνια στις συναντήσεις των εκπροσώπων των Εκκλησιών είχαν σχεδόν αφαιρέσει την ελπίδα για την πραγματοποίησή Της . Το μόνο που απέμεινε ήταν ,όπως σωστά είχε επισημάνει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, που είχε την ευθύνη εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι ίδιοι οι Πατριάρχες και Αρχιεπίσκοποι να αναλάβουν την ευθύνη!
Το ρίσκο ήταν μεγάλο. Πολλοί προέβλεπαν την αποτυχία της συναντήσεως, γεγονός που θα κόστιζε σε κύρος και θα εγκυμονούσε κινδύνους για την περαιτέρω ενότητα της Ορθοδοξίας.
Εντούτοις, οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν. Η Σύναξη παρ’ όλες τις δυσκολίες, ολοκλήρωσε με εξαιρετική επιτυχία τις εργασίες Της και το 2016 ορίσθηκε ως το έτος της ΑΓΙΑΣ και Μεγάλης Συνόδου, εκτός απροόπτου.
Η επιτυχία οφείλεται κατ’ αρχάς στην εμπειρία και το κύρος που διαθέτει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, από την Σύναξη του 1992, είναι ο μόνος που σήμερα είναι εν ζωή. Ο πειστικός λόγος του και τα επιχειρήματα για την αναγκαιότητα της Συνόδου, με βασικό την ανάγκη της μαρτυρίας της ενότητας της Ορθοδοξίας σ όλο τον κόσμο ,τούτη ιδιαίτερα την εποχή της παγκοσμιότητας και των συγκλονιστικών αλλαγών, αλλά και η διακριτική του διαχείριση των δυσκολιών και των διαφόρων απόψεων, που με ηρεμία οδηγούσε τα πράγματα στη σύγκλιση και την τελική ομοφωνία, έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα.
Βέβαια, σ’ αυτό συνέβαλε και η υπευθυνότητα που επέδειξαν όλοι οι παρόντες ηγέτες της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τόσο οι ίδιοι όσο και οι συνοδοί τους-μέλη της ΣΥΝΑΞΕΩΣ, είχαν δικαίωμα συμμετοχής και παρεμβάσεων. Στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και κατανόησαν ότι κανείς δεν θα μπορούσε και δεν έπρεπε να πάρει την ευθύνη της αποτυχίας και της αναβολής.
Βασικά σημεία συγκλίσεως υπήρξαν:
1. Η ομοφωνία των αποφάσεων τόσο στο προπαρασκευαστικό στάδιο όσο και κατά τις εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
2. Της Συνόδου θα προεδρεύσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Οι Προκαθήμενοι θα κάθονται δεξιά και αριστερά του.
3. Κάθε Αυτοκέφαλη Εκκλησία θα εκπροσωπείται με 24 επισκόπους το πολύ συν τον Προκαθήμενο Της.
4. Κάθε Εκκλησία θα διαθέτει μια ψήφο και θα εκφράζεται ομόφωνα.
5. Ειδική Διορθόδοξος Επιτροπή με δυο εκπροσώπους από κάθε Εκκλησία θα αναλάβει να αναθεωρήσει και να επικαιροποιήσει τα κείμενα της Συνόδου, ιδιαίτερα δε αυτά με θέμα: «Η ορθόδοξος Εκκλησία και η Οικουμενική Κίνηση», «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν Χριστιανικόν Κόσμον» και «Η συμβολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις την προώθησιν της Ειρήνης, της Δικαιοσύνης, της Ελευθερίας, της Αδελφοσύνης και της Αγάπης μεταξύ των λαών και την εξαφάνισιν των φυλετικών και άλλων διακρισεων».
6. Τέλος, ευχή όλων είναι να ολοκληρωθούν όλα τα θέματα της Συνοδου.
Την όλη προσπάθεια τραυμάτισε η στάση της Αντιπροσωπείας του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Η απουσία του ίδιου του Πατριάρχου ΙΩΑΝΝΟΥ, λόγω προβλημάτων υγείας, και το θέμα, που έχει προκύψει με την εκλογή καί εγκατάσταση Επισκόπου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στο Κατάρ, οδήγησαν στην άρνηση της υπογραφής του κειμένου των αποφάσεων και του ανακοινωθέντος, καθώς και στη μη συμμετοχή στο Πανηγυρικό Συλλείτουργο της Κυριακής της Ορθοδοξίας.
Ελπίδα επιλύσεως θα παραμείνει η πρόταση του Αρχιεπισκόπου ΚΥΠΡΟΥ για συνάντηση των Ορθοδόξων Εκκλησιών της Μέσης Ανατολής στην Μεγαλόνησο.
Είναι αλήθεια ότι πολλά πλέον πρέπει να γίνουν από εδώ και στο εξής… Τα όρια είναι πιεστικά και η ευθύνη μεγάλη. Επιθυμία του Οικουμενικού Πατριάρχου και απόφαση της ΣΥΝΑΞΕΩΣ είναι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος να πραγματοποιηθεί στον Ναό της ΑΓΙΑΣ Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη, όπου συγκλήθηκε και η ΔΕΥΤΕΡΗ Οικουμενική Σύνοδος το 381 μ.Χ.
