23/6/2011
Α.Β. Σεβασμιώτατε, η τρέχουσα περίοδος χαρακτηρίζεται ως μία από τις χειρότερες των τελευταίων ετών. Χιλιάδες αγανακτισμένοι στο δρόμο, σκληρά μέτρα λιτότητας, απεργίες, απολύσεις, λουκέτα σε επιχειρήσεις… Ο Έλληνας δείχνει να έχει φθάσει στα όριά του. Άραγε πού πάμε; Τί φταίει και φθάσαμε εδώ; Ορισμένοι λένε ότι είχαμε καλομάθει… Από την άλλη, όμως, ο μέσος Έλληνας αδυνατεί να αντεπεξέλθει στα βασικά έξοδα του μήνα
Δ.Ι. Πρόκειται, όντως, για μια δύσκολη, όσο και κρίσιμη ιστορική περίοδο για τον τόπο και τον λαό μας, ο οποίος υφίσταται πρωτόγνωρες δοκιμασίες για τα δεδομένα των τελευταίων τεσσάρων, περίπου, δεκαετιών. Φαίνεται ότι πορευόμαστε προς το τέλος μιας ολόκληρης εποχής, όπου είχε στηθεί ένα πλαίσιο πλασματικής, όπως αποδεικνύεται, ευημερίας, οικοδομημένης σε σαθρά υλικά και σε ξένα δανεικά. Στο πλαίσιο αυτό όλοι μας, δυστυχώς, είχαμε προσαρμοσθεί, ανεχόμενοι φαινόμενα παρακμής και διαφθοράς του δημοσίου βίου, τα οποία, με το πέρασμα των ετών, έγιναν καθεστώς. Η ευθύνη, όμως, βαρύνει περισσότερο όσους οικοδόμησαν αυτό το πλαίσιο και γαλούχησαν τον λαό μας στο ψέμα, ικανοποιώντας προσωπικές πολιτικές και άλλες φιλοδοξίες, που μάς οδήγησαν στο αδιέξοδο. Έχουν σαφείς ιστορικές ευθύνες, που πρέπει, επιτέλους, ν’ αποδοθούν. Γι’ αυτό οι διαμαρτυρίες είναι δικαιολογημένες. Είναι, ίσως, ένας τρόπος να ταρακουνηθεί το πολιτικό σύστημα, να αναλογιστεί γρήγορα τα λάθη και τις παραλείψεις του και, αφού βάλει τις βάσεις για την αυτοκάθαρσή του, να ενεργήσει με τέτοιο τρόπο ώστε να οικοδομηθεί και πάλι η ενότητα στην κοινωνία, η εμπιστοσύνη προς την ηγεσία και ο τόπος να ξαναβρεί τον δρόμο του, με τους τρόπους και τις ασφαλιστικές δικλείδες που προβλέπει η ίδια η δημοκρατία μας.
Α.Β. Ακούγεται από πολλούς ότι η Εκκλησία και σ’ αυτή την πρόκληση, δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει; Αυτό μπορεί να γίνει και, αν ναι, με ποιό τρόπο;
Η Εκκλησία σήμερα δεν έχει φωνή, απέχει από πόσα συμβαίνουν στον τόπο και… παρατηρεί εξ αποστάσεως τις δραματικές εξελίξεις, υποστηρίζει πολύς κόσμος. Τί λέτε;
Δ.Ι. Όσοι εκφράζουν τέτοιες απόψεις θεωρούν το Ελληνικό πρόβλημα σήμερα αποκλειστικά οικονομικό και το περιορίζουν στην λογιστική του και μόνο διάσταση. Άρα, ανάγουν και την όποια συμβολή της Εκκλησίας στην αντιμετώπισή του στο ίδιο οικονομικό πλαίσιο. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι η Εκκλησία μας σε δραματικές ιστορικές περιόδους, όπου διεξάγονταν αγώνες για την ελευθερία και την εθνική μας κυριαρχία, έδωσε τα πάντα, σε έμψυχο και άψυχο υλικό, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην υλοποίηση των εθνικών μας στόχων. Το ίδιο, σάς πληροφορώ, κάνει και σήμερα, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της, των όσων ορίζουν οι διαμορφωμένες στον χρόνο σχέσεις Εκκλησίας – Πολιτείας και επιτρέπουν τα Εκκλησιαστικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με τα όσα ανεύθυνα και ανέξοδα ακούγονται στις μέρες μας, ως συνθήματα, περισσότερο και τίποτα άλλο.
Θα σάς πω μόνο ότι το κοινωνικό έργο που επιτελεί η Εκκλησία της Ελλάδος σήμερα, στο σύγχρονο δύσκολο και περιορισμένο οικονομικό περιβάλλον, ξεφεύγει από τα όρια της απλής φιλανθρωπίας και λαμβάνει σημαντικές κοινωνικές διαστάσεις, συμβάλλοντας στην διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και συνοχής. Δεν είδα και δεν άκουσα ποτέ κανέναν να εκτιμά αυτή τη διάσταση του Εκκλ/κού έργου, που είναι πιο σημαντική από την πρόσκαιρη και περιορισμένη οικονομική στήριξη. Τα περί «διάθεσης της Εκκλ/κής περιουσίας για την διάσωση της πατρίδας», μόνο ως επικίνδυνο λαϊκισμό μπορώ να τα εκλάβω και ασφαλώς ως προϊόν παντελούς άγνοιας περί των πραγματικών οικονομικών δυνατοτήτων της Εκκλησίας σήμερα.
Για την Εκκλησία μας, όμως, η παρούσα πρόκληση δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κυρίως πνευματική και ηθική και αυτό το έχουμε διακηρύξει σε όλους τους τόνους και η Ιερά Σύνοδος και προσωπικά σε τοπικό επίπεδο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ο ρόλος μας είναι κυρίως να βοηθήσουμε το λαό μας να κατανοήσει τί πραγματικά συμβαίνει και γιατί οδηγηθήκαμε στην παρούσα κατάσταση. Άραγε, είναι η πρώτη φορά που φθάνουμε εδώ; Ασφαλώς όχι. Οι πρόγονοί μας – και μη πάμε πολύ μακριά, ας δούμε μόνο τα μεταπολεμικά πράγματα – βίωσαν καταστάσεις πολύ χειρότερες και τραγικότερες. Βρήκαν μια πατρίδα σε απόλυτη διάλυση, χωρίς υποδομές, καταχρεωμένη, διχασμένη και ερημωμένη. Και κατάφεραν, παρόλα αυτά, να ορθοποδήσουν επενδύοντας, όχι στα οικονομικά μεγέθη, – που, ούτως ή άλλως, δεν υπήρχαν – αλλά στα πνευματικά, στις αρχές και στις αξίες που συνιστούν τον πραγματικό και ανεξάντλητο πλούτο του τόπου και του λαού μας. Επένδυσαν στη βίωση της Ορθόδοξης Εκκλ/κής ζωής, της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης και κατάφεραν να οικοδομήσουν γύρω τους ένα περιβάλλον αισιοδοξίας, ελπίδας, κοινωνικής συνοχής και ισορροπίας, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Έζησαν απλά και ταπεινά, αλλά έτσι έφτιαξαν μια Ελλάδα περήφανη και αυτάρκη. Μέχρι που ήρθαν οι δικές μας γενιές, που ξεπούλησαν αυτές τις αρχές και επένδυσαν σε ψεύτικους «θεούς» που μάς εγκαταλείπουν, πλέον και αφήνουν πίσω τους ερείπια. Αυτό προτείνει η Εκκλησία και αυτή μπορεί και πρέπει να είναι η ουσιαστική συνεισφορά της σήμερα, μεγαλύτερη και από την όποια οικονομική στήριξη: να εμπεδώσουμε όλοι μας ότι πρέπει να στηριχθούμε και πάλι στα πνευματικά θεμέλια που έχτισαν οι πρόγονοί μας για να ξαναβρούμε τον δρόμο της αληθινής ανάπτυξης και της ουσιαστικής ευημερίας.
Α.Β. Η Εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία μένει αναξιοποίητη. Τί εμπλοκή υπάρχει;
Δ.Ι. Το κεφάλαιο της Εκκλ/κής περιουσίας είναι πολύ μεγάλο, αντιστρόφως ανάλογο με το πραγματικό μέγεθός της. Έχω αναλύσει, πολλές φορές, το τί ακριβώς συμβαίνει. Θα θυμίσω, επιγραμματικά, ότι η Εκκλησία μας σήμερα διαχειρίζεται το 4% της περιουσίας της. Από το υπόλοιπο 96%, από την απελευθέρωση και μετά, ένα μεγάλο ποσοστό παραχωρήθηκε στην Πολιτεία, σε συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές, για την ανασυγκρότηση του κράτους και την στήριξη των ακτημόνων και ένα άλλο καταπατήθηκε αυθαίρετα και παράνομα από τον κρατικό μηχανισμό και τους πάσης φύσεως καταπατητές στην πορεία του χρόνου. Αλλά και από το 4% της εναπομείνασας Εκκλ/κής περιουσίας τα ¾ είναι δεσμευμένα από την Πολιτεία ή την τοπική αυτοδιοίκηση και, παρά τις επανειλημμένες δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν την Εκκλ/κή πλευρά, δεν αποδίδονται στην Εκκλησία, προκειμένου να αξιοποιηθούν προς όφελος της κοινωνίας και του λαού μας.
Η πραγματικότητα αυτή απάδει της δημοκρατικής λογικής, συνιστά απροκάλυπτη εμπλοκή στα Εκκλ/κά πράγματα και σίγουρα πρέπει να απασχολήσει σοβαρά τις συζητήσεις της πρόσφατα συσταθείσης Επιτροπής Εκκλησίας και Πολιτείας, προκειμένου να αρθεί η αδικία και να μπορέσουμε ν’ αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που θα μπορούσαμε να έχουμε και σήμερα στερούμεθα.
Όμως, παρά τα όσα σάς περιέγραψα, η Εκκλησία μας καταφέρνει να συντηρεί και ν’ αναπτύσσει ένα υποδειγματικό δίκτυο κοινωνικής παρέμβασης και προσφοράς, αξιοποιώντας στο έπακρο τους όποιους οικονομικούς της πόρους, χωρίς να χρειαστεί να δανειστεί, ούτε να κινδυνεύσει να χρεοκοπήσει. Ίσως, ο τρόπος διαχείρισης των οικονομικών πόρων, εκ μέρους της Εκκλησίας, να πρέπει, επιτέλους, να λειτουργήσει διδακτικά και για την Πολιτεία, που, ενώ διαχειρίστηκε, τα προηγούμενα χρόνια, αμύθητα ποσά, κατάφερε! να οδηγήσει τα πράγματα στο σημερινό αδιέξοδο.
Α.Β. Οι άνθρωποι που σας επισκέπτονται τί είδους προβλήματα σάς θέτουν; Τί τους «βασανίζει» περισσότερο και τί τους νουθετείτε να κάνουν;
Δ.Ι. Τα προβλήματα που κυριαρχούν έχουν να κάνουν με την ανεργία, κυρίως και τα χρέη στις τράπεζες. Πολλά απ’ αυτά προέρχονται από δάνεια περιττά και ανούσια και από την άκριτη χρήση πιστωτικών καρτών. Είναι καρπός της νοσηρής και καταστροφικής αντίληψης του υπερκαταναλωτισμού που δημιουργήθηκε στην πατρίδα μας, τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον πλασματικής ευημερίας. Προσωπικά με απασχολεί ο κίνδυνος να χαθεί η ελπίδα από τους νέους, να κλονιστεί η συζυγική ειρήνη, που οδηγεί, αναπόφευκτα, στην οικογενειακή διάσπαση και διάλυση, με τραγικά αποτελέσματα για όλους. Προσπαθούμε, πέρα από την οικονομική στήριξη που παρέχει το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο και οι ενορίες, να στηρίξουμε την ψυχολογία των ανθρώπων για ν’ αντέξουν την δοκιμασία και να μη σταματήσουν να πολεμούν. Η απογοήτευση είναι ο χειρότερος σύμβουλος και αγωνιζόμαστε να μην κυριαρχήσει στη ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, των νέων. Στο πλαίσιο αυτό συστήσαμε, με την ολόθυμη σύμπραξη των κοινωνικών φορέων της πόλης μας, τον Συμβουλευτικό Σταθμό Υποστήριξης Πολιτών και το Κοινωνικό Φαρμακείο, τα οποία, σε συνδυασμό με το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Βόλου, συνιστούν ένα δίκτυο άμεσης κοινωνικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση τρεχουσών και καθημερινών αναγκών των πολιτών. Η μέριμνά μας είναι διαρκής. Είμαστε παρόντες και είμαστε εδώ για όλους.
Α.Β. Να πάμε σε ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τους ανθρώπους της Εκκλησίας. Η μισθοδοσία των κληρικών από το κράτος κινδυνεύει; Δεδομένου ότι ανακοινώθηκε μείωση της κρατικής δαπάνης επ’ αυτού.
Δ.Ι. Ουδέποτε άκουσα υπεύθυνα και σοβαρά πολιτικά και κυβερνητικά χείλη να αναφέρονται σε μείωση της κρατικής δαπάνης, ειδικά για την μισθοδοσία του Ιερού Κλήρου. Όσα ακούγονται προέρχονται από φήμες, οι οποίες έντεχνα διαχέονται στην δημοσιότητα για να προκληθεί θόρυβος και να γίνει συζήτηση. Οι υπεύθυνοι ταγοί της Πολιτείας, όμως, γνωρίζουν πολύ καλά το καθεστώς της μισθοδοσίας του Κλήρου στην Ελλάδα, το οποίο διαμορφώθηκε προ αρκετών δεκαετιών και συνιστά εσαεί συμβατική υποχρέωση του κράτους έναντι της Εκκλησίας, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης της προσφοράς του μεγαλύτερου μέρους της Εκκλ/κής περιουσίας στην Πολιτεία για την ανόρθωση του κράτους. Επρόκειτο για ιστορική συμφωνία κυρίων και θέλω να πιστεύω ότι η Πολιτεία θα τιμά πάντα την υπογραφή της.
Ακούστηκε, όμως, στο πλαίσιο της άδικης καταφοράς κατά της Εκκλησίας, ότι η κρίση δεν άγγιξε τους κληρικούς και ότι είναι δήθεν το μόνο κομμάτι του Δημοσίου, το οποίο δεν υπέστη μισθολογικές περικοπές. Ουδέν αναληθέστερο αυτού! Και ο ιερός Κλήρος ακολουθεί την μισθολογική υποβάθμιση που πλήττει τους δημοσίους υπαλλήλους, αν και οι κληρικοί μας ανήκουν στους πλέον χαμηλόμισθους του δημόσιου τομέα.
Βέβαια, η αναλογία 1 προς 5 ή προς 10, όπως ακούγεται, επ’ εσχάτων, στις προσλήψεις του δημοσίου τομέα, είναι κάτι που μάς απασχολεί και μάς ανησυχεί. Πιστεύω ότι η μέριμνα του Θεού δεν θα αφήσει να υποβαθμιστεί το Εκκλ/κό έργο, κυρίως στην επαρχία και θα εμπνεύσει ανθρώπους να εισέλθουν στις τάξεις του ιερού Κλήρου, παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Ήδη στην Μητρόπολή μας έχουμε περιπτώσεις τέτοιων ανθρώπων και δοξάζουμε τον Θεό γι’ αυτό. Είμαι βέβαιος πως και η Ιερά Σύνοδος, που διαχειρίζεται επισήμως τα θέματα, θα εντείνει τις προσπάθειές της προς την κατεύθυνση αυτή.
Α.Β. Ο κόσμος μάς ρωτάει συχνά, μορφές όπως οι Γέροντες Παϊσιος και Πορφύριος υπάρχουν σήμερα;
Δ.Ι. Τα οσιακά πρόσωπα στα οποία αναφέρεστε και τα οποία κοσμούν την Ορθόδοξη Εκκλ/κή εμπειρία της εποχής μας, είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι η Εκκλησία μας είναι ο χώρος όπου αναπαύεται ο Θεός, όπου δοξάζεται και προσφέρεται ο Θεός, όπως γινόταν και θα γίνεται πάντα. Η Εκκλησία μας είναι εργαστήρι αγιότητας. Υπάρχει στον κόσμο, όχι για να υποκαθιστά το κράτος στον χώρο της κοινωνικής πρόνοιας – που, ούτως ή άλλως το κάνει – αλλά για να παράγει αγίους. Αυτός είναι ο ρόλος και η αποστολή της. Ο αγιασμός των ανθρώπων. Σάς λέω, λοιπόν, ότι ασφαλώς και υπάρχουν άγιοι στην εποχή μας, γι’ αυτό υπάρχει και η Εκκλησία. Όταν εκλείψουν οι άγιοι θα εκλείψει και η Εκκλησία! Μόνο που οι άγιοι δεν φωνάζουν και δε θορυβούν, «ως κύμβαλα αλαλάζοντα», αλλά κραυγάζουν διά της σιωπής. Εκπέμπουν χάρη και αγιότητα. Τα πρόσωπά τους λάμπουν από την χαρά του Αγίου Πνεύματος. Είναι παντού. Είναι στα Μοναστήρια μας, είναι στις πόλεις, βρίσκονται γύρω μας, ίσως και να είναι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Απλά, για να τους καταλάβουμε, πρέπει να ταπεινωθούμε, να χαμηλώσουμε, όπως κάνουν και εκείνοι για να μη φαίνονται.
Α.Β. Να πάμε και στο Άγιον Όρος, σε σχέση με όσα ακούστηκαν για την υπόθεση Βατοπαιδίου. Πόσο έχει πλήξει την εικόνα της Αθωνικής Πολιτείας; Τί πιστεύετε ότι έγινε με τις ανταλλαγές των ακινήτων; Η Μονή υποστηρίζει ότι όλα έγιναν απολύτως νόμιμα…
Δ.Ι. Δε μπορώ να υπεισέλθω στις λεπτομέρειες της υπόθεσης, τη στιγμή, μάλιστα, κατά την οποία οι Δικαστικές διαδικασίες είναι σε εξέλιξη. Το σίγουρο είναι ότι η υπόθεση αυτή έτυχε απροκάλυπτης πολιτικής και δημοσιογραφικής εκμετάλλευσης, καιροσκοπικού χαρακτήρα, για την εξυπηρέτηση ελεγχόμενων πολιτικών και κομματικών συμφερόντων. Το νήμα της υπόθεσης σιγά – σιγά ξετυλίγεται και η αλήθεια, είμαι βέβαιος, θα λάμψει.
Όσον αφορά την Αθωνική Πολιτεία, εν συνόλω, παρά την ισχυρή δοκιμασία που υπέστη, είναι και θα εξακολουθεί να είναι ο άσβεστος φάρος της Ορθοδοξίας, το προπύργιο του Ορθοδόξου Μοναχισμού, η καταφυγή και η παρηγορία αναρίθμητων προσκυνητών απ’ όλο τον κόσμο, που, κάθε χρόνο, κατακλύζουν τα Μοναστήρια, τις Σκήτες και Ερημητήριά της, για να πάρουν ανάσες, να μεταλάβουν την αυθεντική μαρτυρία της Ορθοδοξίας και να συνεχίσουν τον αγώνα της ζωής. Γι’ αυτό πρέπει όλοι μας, Εκκλησία, Πολιτεία και οι πολίτες που μπορούν και σκέπτονται ελεύθερα και όχι κατευθυνόμενα, να στηρίξουμε, πάση θυσία, το Περιβόλι της Παναγιάς, ως ανεκτίμητο θησαυρό πίστης και πολιτισμού, να το προβάλλουμε δε, έτι περισσότερο, διεθνώς, προσφέροντας στον κόσμο το πνεύμα και το ήθος της Ορθοδοξίας. Αυτό ζητάει σήμερα από εμάς.
