Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου, (ως Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς) στη Διημερίδα Παιδείας της Νομαρχίας Πειραιώς
Η εκπαίδευση, ως συγκεκριμένη μορφή μάθησης και διδασκαλίας, είναι βασική κοινωνική λειτουργία που εξαρτάται από το σκοπό της Παιδείας. Η Παιδεία, αποσκοπούσα στην μόρφωση του όλου ανθρώπου, έχει ανάγκη από «πρότυπο», προκειμένου ν’ ανταποκριθεί στο σκοπό της. Στο βασικό αυτό ερώτημα η Ορθοδοξία έδωσε και δίνει μια απάντηση. Βλέπει τον αυθεντικό άνθρωπο στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού.
Με βάση αυτή την αρχή, η οποία εκφράζεται και ως βασικός σκοπός στο νόμο 1566/85 για τη «δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ελληνικής Δημοκρατίας», όπου συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «η ελληνική εκπαίδευση υποβοηθεί τους μαθητές … να διακατέχονται από πίστη … προς τα γνήσια στοιχεία της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης», διατυπώνουμε τις παρακάτω διαπιστώσεις και προτάσεις.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
1. Η έλλειψη προτύπου και συγκεκριμένου σκοπού έχει οδηγήσει σε σύγχυση
την Παιδεία, με αποτέλεσμα τους συνεχείς πειραματισμούς, πάντοτε σε βάρος των νέων και της εκπαιδεύσεώς τους.
2. Η σύγχυση αυτή γίνεται φανερή με την ανεξέλεγκτη προβολή μοντέλων
ανάλογα με τα προσωπικά «πιστεύω» του καθενός.
3. Την κατάσταση αυτή επιδεινώνει και το περιεχόμενο μερικών διδακτικών
βιβλίων τόσο στην πρωτοβάθμια, όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Και αυτό γιατί άλλα μεν από αυτά αποσιωπούν τελείως τις αρχές της Ορθοδόξου πίστεως και παραδόσεως, ακόμη και την ύπαρξη του ίδιου του Θεού, αλλά δε γιατί δημιουργούν πλήρη σύγχυση με την παράθεση αμφιβόλων επιστημονικών και ιστορικών θέσεων, ακόμα δε και υπονομεύσεως αυτής της Ορθοδόξου Χριστιανικής διδασκαλίας.
4. Η συνεχής μείωση της πίστεως και των αξιών του λαού μας, πράγμα
τελείως αντίθετο με την Ελληνική πραγματικότητα, διακυβεύει την επιβίωση του γένους και τη διατήρηση της ταυτότητός του.
5. Οι ακροβατισμοί και πειραματισμοί στο γλωσσικό θέμα έχουν οδηγήσει σε
αδυναμία εκφράσεως πολλούς νέους, σε άμβλυνση της κριτικής σκέψεως και σε περιορισμό των πνευματικών ενδιαφερόντων τους.
6. Η έλλειψη προσοχής στην καλλιέργεια του ήθους των μαθητών και η
απουσία υγιούς πειθαρχίας οδηγεί συχνά στην δημιουργία κλίματος αναρχίας στο σχολείο με τα γνωστά αποτελέσματα.
7. Η έλλειψη ενότητος και πνεύματος συνεργασίας μεταξύ των μαθητών και
των εκπαιδευτικών εξ’ αιτίας της μεταφοράς στα σχολεία κλίματος κομματικού φανατισμού.
8. Καλλιέργεια κλίματος ήσσονος προσπάθειας με τελικό αποτέλεσμα την
υποβάθμιση του επιπέδου των σπουδών.
9. Η με διαφόρους τρόπους υποτίμηση του ρόλου και του κύρους των
εκπαιδευτικών λειτουργών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την απεμπόληση κάθε αυθεντίας και σωστής ιεραρχίας.
10. Η απομάκρυνση του σχολείου από την εκκλησιαστική ζωή, που υλοποιείται
σήμερα, με την υποβάθμιση του εκκλησιασμού, της προσευχής, του μαθήματος των θρησκευτικών και την αλλοίωση του νοήματος των εθνικών επετείων και θρησκευτικών γιορτών με τάσεις οριστικής καταργήσεώς τους.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Η συνειδητοποίηση απ’ όλους τους αρμοδίους (πολιτικό κόσμο, τοπική
αυτοδιοίκηση, εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές), ότι με μια κακή Παιδεία διακυβεύεται η πορεία αυτού του τόπου και πως οι ευθύνες όλων μας σ’ αυτήν την ιστορική καμπή είναι μεγαλύτερες από τα συμφέροντά μας. Και η συνειδητοποίηση ακόμη πως τυχόν αποτυχία μας στην Παιδεία δεν σημαίνει απλά ένα πλήγμα, αλλά την οριστική και αμετάκλητη απώλεια της ταυτότητός μας ως λαού.
2. Ο άρτιος άνθρωπος, όπως εκφράζεται από την Ελληνορθόδοξη παράδοσή μας πρέπει να αποτελέσει το πρότυπο και τον σκοπό της Ελληνικής Παιδείας. Χαρακτηριστικό αυτής της Παιδείας θα αποτελέσει η καλλιέργεια της Ορθοδόξου πίστεως, που θα οδηγήσει στον αυτοσεβασμό, την ελευθερία και συγχρόνως, στην αγάπη και την ενότητα. Έτσι θα δημιουργήσουμε την Παιδεία που δεν θα «βοηθά» στην ανάπτυξη της «αναρχίας» και του σύγχρονου χουλιγκανισμού – που με την απουσία κάθε μέτρου αγγίζει την ασυδοσία – αλλά ούτε και στη δημιουργία πνεύματος φασισμού και ολοκληρωτισμού, με τον στραγγαλισμό της αληθινής ελευθερίας.
3. Το περιεχόμενο των σπουδών θα πρέπει να οργανωθεί έτσι ώστε να οδηγεί διακριτικά προς το πρότυπο της Παιδείας, όπως το προαναφέραμε.
4. Η συγγραφή νέων βιβλίων που το περιεχόμενό τους θα συμβαδίζει με τους αυθεντικούς σκοπούς της Παιδείας και δεν θα αλλοιώνει την Ελληνορθόδοξη ταυτότητα του Έλληνα. Επιβάλλεται η επανασύνδεση Σχολείου – Εκκλησίας ως μέσου για την διατήρηση της ιδιοπροσωπίας του Ελληνισμού.
5. Η αντιμετώπιση του γλωσσικού προβλήματος με την απαιτούμενη σοβαρότητα και υπευθυνότητα και η επανεξέτασή του από την αρχή με την προϋπόθεση της αβίαστης εξελίξεώς του.
6. Στα θέματα της Παιδείας επιβάλλεται να ακούγεται στα διάφορα όργανα και η υπεύθυνη γνώμη της Εκκλησίας, πράγμα που δεν προβλέπεται στο νόμο 1566/85.
Όσον αφορά τις σχέσεις της τοπικής Εκκλησίας με τα σχολεία της περιφέρειάς μας θα πρέπει να σημειώσουμε τα θετικά αποτελέσματα της μέχρι τώρα συνεργασίας μας με τους εκπαιδευτικούς και τους νέους, παρόλες τις δυσκολίες και αντιξοότητες και το αρνητικό επίσημο κλίμα.
Ως παράδειγμα αναφέρουμε:
α. Όπου ο εκκλησιασμός αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, συντελεί στην ουσιαστική επαφή των μαθητών με την λατρεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και ουσιαστική πνευματική τους ανύψωση.
β. Αποτελεί ίσως μοναδικό πλέον γεγονός ότι στην Μητροπολιτική μας περιφέρεια συνεχίζεται η καλή συνεργασία Εκκλησίας – Σχολείου για την διευκόλυνση των μαθητών στο μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως. Βέβαια θα πρέπει να αναφέρουμε μεμονωμένα περιστατικά αρνήσεως του Συλλόγου των Καθηγητών για την παρουσία του εξομολόγου στο Σχολείο. Παρόλα αυτά, σε παρόμοια περίπτωση συνέβη το δεκαπενταμελές Συμβούλιο των παιδιών να ζητήσει τον Πνευματικό την στιγμή που το αρνούνταν οι καθηγητές. Σημειώνουμε ότι, χάρη στην ειδική μέριμνα της τοπικής Εκκλησίας για την αποστολή ικανών Πνευματικών, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μαθητών προσέρχονται οικειοθελώς και εντελώς αβίαστα στο μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως και για την αναζήτηση νέων συμβούλων ή ακόμη και συζήτηση των προβλημάτων τους.
γ. Μεγάλη είναι η ανταπόκριση του εκπαιδευτικού κόσμου σε επίκαιρες συνάξεις, ιδιαίτερα κατά την εορτή των Τριών Ιεραρχών, όπου ολόκληρο βραδινό είναι αφιερωμένο σ’ αυτούς από την Εκκλησία.
δ. Προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε κάθε τυχόν αίτηση τόσο για πνευματική βοήθεια όσο και υλική, ιδιαίτερα για τον εξοπλισμό εκπαιδευτηρίων, με εικόνες και βιβλία.
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εν τούτοις, ακόμα θα μπορούσαν να γίνουν πολλά, εάν υπήρχε και ουσιαστική συνεργασία σε ανώτερο επίπεδο. Μια τέτοια συνεργασία πολλά θα είχε να προσφέρει όπως:
α. Την παρουσία τακτικού Πνευματικού σε κάθε σχολείο, ο οποίος θα συμβάλλει στη λύση προβλημάτων των νέων και θα τελεί το μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως.
β. Τη δημιουργία οπτικοακουστικού και υλικοτεχνικού εξοπλισμού για την καλύτερη διδασκαλία των θρησκευτικών και θεολογικών μαθημάτων, π.χ. βίντεο, βιβλιοθήκη.
γ. Τη δημιουργία κοινών εκδηλώσεων, τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές, με σκοπό την βίωση της Ελληνορθοδόξου παραδόσεως.
δ. Τη δημιουργία και κυκλοφορία εντύπων που θα συμβάλλουν στους σκοπούς που προαναφέραμε.
Απ’ όλα αυτά γίνεται φανερό πόσο αναγκαίο είναι να επαναλειτουργήσει το σχολείο σε συνεργασία με το φυσικό, κοινωνικό του περιβάλλον, την ενορία. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για την κοινωνικοποίηση των παιδιών και του ίδιου του σχολείου από την ένταξή τους στη ζωή της ενορίας.
Η δημιουργία Πνευματικών Κέντρων, δηλαδή χώρων οι οποίοι προσφέρονται από την Εκκλησία, αποτελεί την απάντηση σε κάθε είδους «κέντρα», που σαν μανιτάρια καθημερινά φυτρώνουν γύρω από τους χώρους των σχολείων με τις γνωστές επιπτώσεις στη ζωή των μαθητών.
